Kafli 7 - Frá rauðu ljósi í Milanó

Hér er rétt að grípa inní frásögnina til að segja frá ferðalagi Hjalta og Jóns frá þeirri stundu að við Stína týndum þeim á rauðu ljósi í Mílanó, þar til við hittumst daginn eftir skæruliðaárásina á Kibbutz Shamir.

Venjulega voru þeir eins og hjón eftir tuttugu ár í hnappeldunni þar sem þeir hlógu, grétu og rifust allan daginn.  Sögurnar hér á eftir eru eins og ég man frá þeim sagt og ekki tekin ábyrð á sagnfræðilegum staðreyndum þeirra.

Eftir að hafa ekið út fyrir borgarmörk Mílanó var farið að svipast eftir ódýrri gistingu og þegar stoppað var á bensínstöð til að fylla á tankinn fór tungumálamaðurinn Jón á stúfana til að ræða við heimamenn.  Jón var altalandi á mörg tungumál.  Talaði Íslensku og vestfinku reiðbrennandi og að eigin áliti nokkrar aðrar mállýskur nokkuð vel.  Ítalskan lá vel fyrir honum og meðan bensínið bunaði á tankinn hafði hann náð tali af einum og túlkaði jafnóðum fyrir Hjalta sem beið inn í bílnum.  Jón var á þessum árum með sítt hrokkið hár, hávaxinn og grannur.  Að sjálfsögðu tók hann ekkert eftir augnatillitinu sem heimamaðurinn gaf þessum unga myndarlega víking en kallaði til Dadda að í þessi indæli suðulandabúi væri að bjóða sér mjög ódýra gistingu.  Aðeins 50.000 lírur á nóttina.  Síðan kallaði hann til félaga síns að hann gæti fengið að sofa þarna líka.  Eftir fjörugar samræður með handapati og Ítölskum orðarforða kallaði Jón að boðið væri ekki upp á kostnað heldur væri Ítalinn tilbúinn til að greiða þeim fyrir gistinguna um 50.000 lírur.  Hjalti hló vel á kostnað vinarins þegar hann skilaði sér, rauður á vanga, inn í bílinn og hafði skilið tilboðið frá Ítalanum.

Jón átti eftir að ná sér niður á honum seinna og þegar þeir óku yfir fjallendi Svartfjallalands eggjaði hann Hjalta til að aka hraðar og taldi hann lélegan bílstjóra sem hvorki gæti né þyrði að aka eins og karlmanni sæmdi.  Hjalti ók ferðin undir áhrínisorðum Nonna þar til að hann missti stjórn á bílnum sem að lokum þeyttist út fyrir veg, snérist í hálfhring og endaði með afturhlutann inn í moldarbarði.  Hjalti var alveg brjálaður út í Nonna og hótaði honum barsmíðum og limlestingum og kenndi honum um ófarirnar.  Við áreksturinn við Júgóslavíska jörð hafði púströrið hinsvegar fyllst af mold og vélin við það að drepa á sér.  Hjalti náði þó að aka bílnum nokkra metra frá barðinu og hélt vélinni gangandi með því að pumpa bensíngjöfina.  Öskur illur sagði hann við Nonna að taka við að pumpa á meðan hann færi út til að hreinsa púströrið.  Jón hlýddi enda vissi hann vel að hann hafði farið yfir strikið með stríðninni.  Hjalti náði í grein og krukkað síðan upp í rörið en Bensinn var alveg við það að drepa á sér.  Allt í einu hvað við sprenging þegar vélin hreinsaði pústið og allt sprakk framan í Dadda,  sem skilaði sér aftur í bílinn, verulega brugðið eftir sprenginguna.  Þegar Jóni varð litið framan í hann, kolsvartan og það eina sem sást í andlitið voru augnhvíturnar, gjörsamlega sprakk hann úr hlátri.  Hann átti fótum sínum fjör að launa að komast undan Dadda sem hljóp á eftir honum um engjar Svartfjallalands til að ná hefndum.

Eins og við Stína seldu þeir bílinn í Aþenu og tóku sér far með skemmtiferðarskipinu Appoloniu til Haifa í Ísrael, eins og áður hefur komið fram.

Kafli 6 - Maðurinn með ljáinn

En lífið var ekki bara glens og gaman því við þurftum að skila vinnu á samyrkjubúinu.  Stína og Nonni fóru á bómullarakurinn, sem var svona aðallinn hjá sjálfboðaliðinum.  Við Daddi bróðir vorum settir í perurnar og grape-aldin deildina.  Fyrsta morguninn vorum við settir í að gera við perukassa, sem voru u.þ.b. einn og hálfur metri á kant, og notast við stálþráð og strekkjara við verkið.  Við kunnum nú vel til verka í þessu þar sem báðir höfðum unnið í frystihúsi við að pakka Rússafisk sem sömu græjurnar voru notaðar við á gamla daga.  Staflinn af biluðum kössum var ógurlegur, heilt fjall sem skyggði á morgunsólina og verkstjórinn sagði okkur að byrja en við yrðum sóttir í hádegismat.

Við bræðurnir vorum í góðu stuði og létum hendur standa fram úr ermum.  Verkið gekk vel og á hádegi höfðum við fært til fjallið og lítil hóll eftir með biluðum kössum.  Þegar verkstjórinn kom misskildi hann ástandið í fyrstu og hélt að við hefðum lagað litlu hrúguna en sú stóra væri óhreyfð.  Við nutum mikillar virðingar eftir þetta enda ekki reiknað með miklum afköstum hjá sjálfboðaliðum í vinnu á örkunum.

Okkur var trúað fyrir ýmsum verkum og einn morgun var okkur ekið langt út á akur og látnir fá orf og ljá til að snyrta í kringum mandarínutré.  Við fengum smá fyrirlestur áður en við vorum skildir eftir og sagt að ef við heyrðum skothríð þá væri eitthvað alvarlegt að gerast og við skyldum fela okkur og láta lítið á okkur bera þar til við yrðum sóttir.  Ástandið var mjög viðkvæmt eftir skæruliðaárásina og mikill viðbúnaður og ótti heimamanna. Allt gekk vel fram eftir morgni og við Hjalti alvanir með ljáinn, aldir upp í heyskap hjá Kitta Gauj á Hlíð, sem var bóndabær fyrir ofan Vinaminni.

Allt í einu heyrum við ákafa skothríð sem virtist vera nálægt okkur.  Við hlupum til og hentum frá okkur ljánum og skriðum inn í rör sem lá undir veginn.  Enn heyrðum við skothríðina mjög nálægt og við vorum orðnir býsna smeykir.  Einhvern vegin virtumst við augljós skotmörk þarna inn í rörinu og því ákveðið að skríða út aftur og reyna að komast heima á búgarðinn.  Við tókum ljáina með sem vopn og læddumst síðan í skjóli við mandarínutrjánna og enn glumdi vélbyssuskorhíðin við. 

Allt í einu stekkur maður fram fyrir framan okkur með vélbyssu í hendinni og þá tóku við ósjálfráð viðbrögð hjá mér.  Ég mundaði ljáinn og átti eftir tommu í hálsinn á honum þegar ég þekkti hann og gat hindrað aftöku hans.  Ég veit ekki hver var hræddari ég eða kibbutz maðurinn sem virtist skilja hversu nálægt hann var því að fara á vit forfeðrana.

Þeir voru tveir, fyrrverandi hermenn eins og allir aðrir Ísraelsmenn, sem voru að æfa sig með vélbyssur að skjóta á mark.  Tillitleysið var algjört í ljósi þess sem sagt hafði verið við okkur Dadda fyrr um morguninn, en fátt kom okkur á óvart í viðskiptum við heimamenn hvað það varðaði þetta sumarið.  Við vorum reyndar beðnir formlega afsökunar á þessu atviki en mér verður oft hugsað til mannsins með ljáinn og hversu nálægt hann var því að standa undir þjóðsögunni á skógarakri undir Gólanhæðum.

Kafli 5 - Endurfundir

Endurfundir

Daginn eftir árásina birtust félagar okkar Daddi og Nonni, sem við höfðum ekki heyrt né séð síðan á rauðu ljósi í Mílanó.  Það voru miklir fagnaðarfundir og frá mörgu að segja.  Sögur þeirra félaga eru efni í kafla útaf fyrir sig en nauðsynlegt er að sækja þær í uppsprettu sagnarbrunnsins, þeirra sjálfra.  Reyndar höfum við hlegið að þessum sögum í gegnum átatugi en rétt er að hafa þetta eftir þeim sjálfum.

Kvöldið sem þeir félagar birtust var heilmikil kynning hjá forráðamönnum samyrkjubúsins um nýskeða atburði og öryggismál sjálfboðaliðanna (voluntears),  Erlendir starfsmenn ganga undir því starfsheiti enda launin á kibbutz nánast engin.  Sjálfboðaliðarnir voru allra þjóða kvikindi,ungt fólk í ævintýraleit sem kom til að njóta dvalarinnar þar sem séð er fyrir helstu þörfum og leggja á sig hóflega vinnu í staðin.  Á fundinum var farið í gegnum hertar öryggisreglur og áttum við að setja upp vaktir á nóttinni til að verja gettóið, en hverfi sjálfboðaliðanna gekk undir því nafni.

Það rann upp fyrir okkur ljós á þessum fundi að margir á honum voru undir áhrifum illgresis sem ekki verður nefnt hér á nafn.  Salla rólegir og algerlega afslappaðir þrátt fyrir undangengna ógnaratburði og alvarleika umræðu fundarins.  Þar skárum við okkur úr fjöldanum ásamt mörgum öðrum að sjálfsögðu. 

Ein markverðasta saga þeirra félaga sem ég tek mér hér leyfi  til að segja frá var rómatísk nótt sem Daddi átti upp á dekki á skemmtiferðaskipinu Apallonia sem þeir félagar komu með frá Aþenu til Haifa í Ísrael.  Þetta var frönsk gyðja, ástrík með mikinn eldmóð, og hún varð umsvifalaust ástfanginn af þessum mikla víking frá Íslandi.  Hjalti sem alls ekki var í neinum trúlofunarhugleiðingum minntist ekki orði á hver áfangastaður hans væri í Ísrael og taldi víst að kveðjustund að morgni væri það síðasta sem hann sæi af hinni frönsku þokkagyðju.  Reyndar var hann svolítið ánægður með sig og taldi ævintýri við öldurgjálfur Miðjarðarhafsins undir tunglskini í næturkyrrð, væri ekkert annað en notaleg minning.

Þokkagyðjan franska

Síðdegis daginn eftir vorum við fjögur að leika okkur með frisbí disk og skutluðum honum á milli okkar.  Allt í einu hnippir Nonni í mig og bendir á dyraskörina á kofa rétt hjá okkur þar sem tvær stúlkur sitja, og hvíslar að mér að þarna sé sú franska komin.  Við ákváðum að gera svolítið at í Dadda og byrjum að kasta diskinum eins nálægt stúlkunum sem sátu þarna og fylgdust af athygli með leik okkar.  Allt í einu var þetta svo fyndið að við Nonni byrjum að hlægja.  Hláturinn stigmagnaðist samhliða því sem frisbídiskurinn fór nær og nær skotmarkinu.  Hjalti vildi endilega vita hvað væri svona fyndið og spurði okkur ítrekað hvers vegna við værum að hlæja.  ,,Leyfði mér að hlæja með strákar.  Hvað er svona fyndið?"  Ekki bætti þetta úr og við bókstaflega engdust um af hlátri en allt í einu hittum við með diskinn á milli fóta þokkagyðjunnar.  Hjalti hljóp og greip diskinn en þegar hann leit upp var ekki nema tvær tommur á milli andlita þeirra.

Hjalti varð alveg brjálaður og hljóp eftir okkur Nonna, sem áttu fótum okkar fjör að launa.  Hann var naut sterkur og ekki fyrir okkur að komast í hendurnar á honum reiðum.  Það var óskaplega erfitt að hlaupa með hláturinn kraumandi niður í sér en hræðslan varð yfirsterkari og við komumst undan meðan reiðin svall í æðum Hjalta.

Þokkagyðjan hafði einhvernvegin fundið út hvert för draumaprinsins var heitið og var búin að finna hann.  Hún varð góð vinkona okkar þó ekki næði hún ástum Hjalta.  Seinna kom hún til Íslands og heimsótti okkur og vann hjá Þórði Júl í saltfisk sumarið 1975.  Hún er ein vænsta manneskja sem ég hef kynnst um ævina og síðast frétti ég af henni giftri bakara í Austurrísku Ölpunum.

Írarnir

Þarna voru tveir vinir frá Írlandi, Paul og John.  Þeir voru að sjálfsögðu ekkert fyrir illgresis og tókst með okkur góður vinskapur.  Eins og frönsku stöllurnar enduðu þeir á Ísafirði þar sem þeir unnu í tæpt ár í saltfiski hjá Þórði Júl.  Ég hef hitt þá nokkrum sinnum síðan en langt er um liðið síðan síðast.

Þeir voru kaþólikkar frá Dublin.  Ekkert sérlega trúaðir en vildu hafa vaðið fyrir neðan sig varðandi guð álmáttugan.  Á Írlandi fóru þeir á hverjum sunnudegi í kirkju, svona ef hann væri nú raunverulega til.  Hinsvegar væri lítið á sig lagt ef þeir kæmust að því eftir þetta líf að ekkert tæki við, en annars biði Himnaríki eftir þeim.

Þeir voru miklir business menn og fundu fljótlega út góða fjáröflunarleið.  Á hverju föstudagskvöldi, daginn fyrir sabath, sem er sunnudagur gyðinga, var heilmikið um að vera í klúbbhúsi sjálfboðaliðana.  Mikið um gleðskap og fjör þar sem spiluð var lífleg tónlist, enda staðurinn vel sóttur þessi kvöld.  Þeir keyptu bjór í verslun samyrkjubúsins, sem var mjög ódýr, og seldu svo á þreföldu verði í klúbbhúsinu.  Bjórinn seldist eins og heitar lummur og peningarnir streymdu inn í Íranna.

Gyðingarnir voru fljótir að koma auga á þetta og vildu nú fá að komast í viðskiptin.  Einn föstudag var Írunum tilkynnt að héðan í frá myndi stjórn samyrkjubúsins sjá um söluna.  Jafnframt yrðu seldar súkkulaðikökur, sem fara sérlega vel með áður nefndu illgresi.

En það þurfti starfsmenn og var undirritaður einn af þeim sem varð fyrir valinu.  Fljótlega eftir að barinn opnaði var sú stefna tekin að veita frítt af guðaveigunum.  Mikil eftirspurn var og ánægja viðskiptavinanna var mikil.  Allt gekk út á met tíma og voru birgðir ,,uppseldar" löngu fyrir miðnætti.  Þetta var í fyrsta og síðasta skipti sem kibbutzinn tók að sér barinn á sjálfboðaliðsklúbbnum á Shamir.

Haust á norðurhveli

Það er farið að hausta hér í Colombo og komið myrkur rúmlega sex að kveldi.  Tæpir tveir mánuðir í vetrarsólstöðu þegar sólinn nær 22.5° suður fyrir miðbaug.  Ég var seinn fyrir úr vinnunni í dag og skokkaði því á þakinu þar sem útséð með að ná dagskímu í Viktoríugarði.  Ég hlustaði á ,,Hell race out" með Eagles í þetta sinn.  Einhverra hluta vegna koma vinir mínir Margrét Gunnars og Jón Sigurpáls upp í hugann þegar ég heyri þessa tónlist.

Það var komið þreifandi myrkur rúmlega hálf sjö þegar markmiði hlaupsins var náð.  Aðeins vestan við norður sást Venusvagninn greinilega og Pólstjarnan að sjálfsögðu í hánorðri.  Ég sá ekki betur en Venus væri á leiðinni í norðri einnig. 

Það hefur orðið smá bið á sögustundinni en það kemur til af betra ritskoðunarkerfi.  Það var aldrei meiningin að meiða með þessum sögum sem gerðust fyrir rúmum þrjátíu árum og betra að hafa vaðið fyrir neðan sig í þeim efnum.

Einnig verður minni tími í sögur þar sem ég er byrjaður á meistararitgerðinni minni.  Kominn með leiðbeinanda og hugsanlega samstarfsaðila sem eru innlendir og erlendir aðilar sem áhuga hafa á efnistökum.  Ég ætla að taka fyrir virðiskeðju sjávarútvegs á Sri Lanka.  Mjög áhugaverð stúdía og gæti komið að góðu gagni í framtíðinni.  Ritgerðin verður skrifuð á ensku enda hugsuð fyrir alþjóðlegan markað. 

Jafnframt er það golfið þessa stundina.  Samkvæmt leiðsögn andlegs leiðtoga míns í golfinu, Jóa Torfa, fer ég tvisvar í viku til kennara og spila síðan á laugardögum. 

Slæmt heimsmet Íslendinga

Þetta heimsmet Íslendinga er aðeins af hinu slæma.  Þetta er vont fyrir skattgreiðendur, afleitt fyrir neytendur og vont fyrir bændur.  Bændur á Íslandi, margir hverjir, lepja dauðann úr skel þar sem markaðsbúskapur fær ekki að njóta sín.  Þetta er einhver misskilin rómatík að nauðsynlegt sé fyrir okkur að framleiða flest alla landbúnaðarafurðir sjálfir.  Miklu nær væri að nota mannafla í arðbærari störf og flytja inn frá fátækum löndum, t.d. Afríkuríkjum, sem sárlega þurfa á viðskiptunum að halda.

Hæstu landbúnaðarstyrkirnir á Íslandi að mati OECD

Kafli 4 - Í kjöfari árasarinnar

Ísraelski herinn

Þegar við Stína komum upp úr sprengjubyrginu var Ísraelski herinn mættur á svæðið með skriðdreka og hvaðeina.  Þetta var heimsfrétt og því öllum gefið tækifæri á að láta fjölskyldu sína vita af sér .  Mæðrum okkar Stínu var sent símskeyti sem stóð ,,erum á lífi. Gunni og Stína"  Þær vissu ekki einu sinni að við værum  á þessu samyrkjubúi sem var komið af illu heilli í heimsfréttirnar.

Seinna um daginn þegar við skoðuðum verksmerki mátti sjá alls kyns líkamsleifar í sundlauginni.  Við fundum fót með rauðum sokk þar rétt hjá og eigum reyndar mynd af honum.  Fyrir framan mötuneytið var búið að leggja jakka þeirra þriggja hryðjuverkamanna sem voru skotnir.  Með blóðugum kúlnagötum frama á þeim.  Það er óhætt að segja að þetta hafi verið mikil reynsla fyrir íslenska táninga sem þekktu ekki stríð eða manndráp af eigin raun.

Allt breyttist á þessu samyrkjubúi eftir þennan atburð.  Þó hann væri staðsettur undir Gólanhæðum og gömlu landamærin við Sýrland í kílómeters fjarlægð var þetta öðru vísi og ólíkt hefðbundnum hernaðaraðgerðum.  Þarna var vígvélum beint að börnum, konum og almennum borgurum en ekki hermönnum.

Nokkrum árum áður var undirritaður á þessum sama kibbutz sem staðsettur er aðeins kílómetra frá gömlu landamærunum, frá því fyrir sex daga stríð, Sýrlands.  Einnig er til tölulega stutt norður að landamærum Líbanons.  Við ákváðum einn dag ég og vinur minn Jón Pétursson að fá okkur göngutúr að gömlu landamærunum og kíkja á aðstæður.  Augljóst var hvar þau höfðu verið enda skotbyrgi og gamlar gaddavírsgirðingar þarna.  Eftir smá grams fundum við stóran járnkassa sem var lóðaður aftur.  Víð tókum hann með heim á búið þar sem okkur tókst að opna kassann með stórum kuta.  Hann reyndist fullur af skothylkjum í AK16, kalashnikova riffil.  Við reyndum umsvifalaust að koma þessu í verð en fengum heldur betur að kenna á því.  Meðal annars var okkur bent á að við hefðum gengið yfir jarðsprengjusvæði sem engum dytti í hug að fara yfir.  Töluvert hafði verið um að nautgripir sem gengið höfðu um svæðið hefðu misst fætur við að stíga á jarðsprengju.  Íslendingar eru oft lítið með á nótunum þegar kemur að hernaði og vígvélum sem eingöngur eru smíðuð til að drepa fólk.

Um kvöldið var mikið sjónarspil á Shamir.  Ísraelar hefndu ávallt grimmilega fyrir árásir á borgara sína og var engin undantekning í þetta sinn.  Rétt fyrir ljósaskiptin flugu fimm herþotur lágflug yfir Kibbutzinum og sveimuðu síðan hringi í höfði  okkar.  Allt í einu tóku þær stefnu norður til Líbanon, sem er skammt undan, og nokkru seinna sáum við blossa og seinna heyrðum við sprengjudrunur.  Síðan komu þær til baka og endurtóku síðan leikinn.  Þegar myrkrið skall á var eins og sólarupprás væri í norðri.  Slíkur var bjarminn eftir sprengjuárásir herþotnanna.  Ekki veit ég hvað þeir sprengdu eða hverjir urðu fyrir því, enda vorum við bara áhorfendur af öllu saman.

Kafli 3 - Á kibbutz undir Gólanhæðum

Á samyrkjubúinu Shamir

Rútuferðin norður eftir Ísrael var ævintýri út af fyrir sig.  Hávaðinn, rykið, hristingurinn og helreið eftir mjóum og oft glæfralegum vegum var rosalegt.  Um borð í rútunni vor menn og málleysingjar.  Arabar, Betúar, Gyðingar, Íslendingar ásamt hundum og hænsnfuglum.  Ferðin tók um tíu tíma og komið undir kvöld þegar áfangastað var náð þann 12. Júní 1974.

Við fengum strax vinnu og eins og venja er á maður fyrsta daginn frí.  Við fengum kofa til að sofa í og ákveðið að byrja nýjan dag í sundlaug samyrkjubúsins, sem er glæsileg 25 m keppnislaug.  Það lá því vel á okkur þegar við gengum áleiðis í sundið í morgunsárið.  Á leiðinni er gengið fram hjá mötuneyti staðarins og allt í einu gerði hungrið vart við sig.  Ég stakk upp á að breyta planinu og byrja í morgumat og fara síðan í sund.  Stína er þannig að hún vill halda sig við áætlanir og þolir illa að hringla með hlutina.  Hún vildi því ekki breyta og halda sig við að byrja í lauginni.  Við þrefum um þetta á vegamótunum og sennilega hafa þrjár konur gengið fram hjá okkur á meðan á þessu stóð.

Skæruliðaárás

En ég hafði betur og við fórum í morgunmat.  Matsalur samyrkjubúsins er stór og tekur á annað hundrað manns í sæti og var þétt skipaður þegar við komum.  Við voru rétt sest þegar við heyrðum mikil öskur og kallað var ,, meghablím, meghablím".  Allt í einu sjáum við að karlmennirnir hlaupa út og mikil skelfing hafði gripið um sig.  Ég spurði fólkið á næsta borði hvað væri um að vera og heyrðist þau segja að ferðamenn væru komnir „ tourists" á Kibbutzinn.  Allt í einu voru allir komnir undir borð og það rann upp fyrir okkur að þetta væru ekki tourists heldur terrorists.  

Það er erfitt að muna atburðarás þrjátíu ár aftur í tímann en við eigum blaðaúrklippur úr Jerusalem Post frá atburðunum.  En eins og við munum þetta þá heyrðust sprengingar og skothríð fyrir utan.  Einhverjar konur tóku völdin í mötuneytinu og hlaupið var með allan hópinn út bakdyramegin og niður í sprengjubyrgi þarna rétt hjá.  Allir voru komnir með alvæpni þegar þetta var og ég man skothríðina sem drundi við meðan við hlupum hálfbogin í byrgið.

Við sátum lengi þarna niðri og við hliðina á mér var Nýsjálendingur sem hét Jonathan.  Eftir u.þ.b. klukkutíma var komið til að sækja hann.  Ég gleymi aldrei skelfingunni sem lýsti sér úr svip hans þegar hann elti hermanninn út.  Kærastan hans hafði fallið fyrir byssukúlu hermdarverkamans.

Þær þrjár konur sem ég minntist á hér að framan, kærasta Jonathans var ein af þeim, hafa að öllum líkindum gengið fram hjá okkur Stínu meðan við þráttuðum um skipulag morgunsins.  Þær unnu í býflugnabúinu sem lá við hliðina á sundlauginni og voru á leið þangað úr morgumat.  Það eru allar líkur á því að við Stína hefðum gengið nokkrum skrefum á undan þeim ef við hefðum haldið óbreyttri áætlun.  Það þarf ekki að spyrja að leikslokum ef úr því hefði orðið.

Skæruliðarnir voru fimm og komu fyrst inn á búið við barnaskólann.  Þar hittu þeir fyrir sex ára gutta sem þeir spurðu hvar leikskólinn og mötuneytið væru.  Hugmyndin virðist hafa veið að taka börnin í gíslingu og skjóta með sprengjuvörpu inn í matsalinn meðan hann var fullur af fólki í morgunverð.  Stráksi lék á þá og náði að hlaupa undan þeim og gat látið vita.  Það voru hrópin sem við heyrðum í matsalnum.  Þeir gengu síðan sem leið lá framhjá býflugnabúinu þar sem þeir hittu konurnar þrjár og skutu þær til bana.  Skömmu seinna voru fyrstu Ísraelarnir komnir á vetfang með vélbyssur og tóku á móti þeim.  Einn skæruliðinn sprengdi sig í loft undir jeppa sem stóð við býflugnabúið og annar inn í því.  Hinir þrír voru drepnir með byssukúlum.  Hinir voru feldir með byssukúlum og fyrrverandi stríðshetja Ísraela gekk þar fremstur í flokki.  Hann hafði farið fyrir herdeild í Yom Kibbur stríðinu þegar Mount Hebron var tekið.  Eiginkona hans var ein af konunum þremur sem myrtar voru í árásinni.

Kafli 2 - Júgoslavia, Grikkland og Ísrael

Júgóslavía

Næst var ekið í gegnum Slóveníu og það til Króatíu.  Á þessum tíma var lítið um ferðamenn á þessum slóðum, en helst að þjóðverjar væru í sólarlandaferðum á Adríahafsströnd Króatíu.  Síðan ókum við til Bosníu og þar lentum við í smá vandræðum.

Ég hef alltaf verið handsterkur og hafði lent í keppni í sjómanni á einhverri knæpunni.  Mér hafði gengið vel og vakti athygli heimamanna.  Ég var með ljóst hár niður á herðar, klæddur eins og hippi og var engin fyrirmynd þessu fólki sem bjó við kommúnisma Júgóslavíu þessara ára.  Hippar áttu ekki upp á pallborðið í hugmyndafræði sósíalismans.  En allt í einu stendur þrekinn náungi fyrir framan mig, sest á móti mér og býður upp sjómann.  Ég var eins og smjör í höndunum á honum og átti enga möguleika, slíkir voru aflsmunir hans.  En á eftir tókust með okkur samræður og sátum við að spjalli lengi fram eftir degi. 

Seinna um kvöldið fórum við Stína á diskótek þar sem ég var allt í einu umkringdur af óárennilegum náungum, sem reyndust vera sígaunar.  Þeir voru sex eða sjö og byrjuðu að hrinda mér til og frá og mér leist illa á aðstæður.  Skyndilega flugu þeir eins og hráviðri út um allan sal og foringi þeirra var komin í krumlurnar á félaga mínum frá því fyrr um daginn.  Hann fylgdi okkur út í bíl og ráðlagði okkur að passa okkur vel því svona náungar svífast einskis og útgangurinn á mér kallaði allt það versta fram í þeim.

Næst var stefnan tekin í gegnum Svartfjallaland og þaðan til Makedóníu.  Það var margt að varast upp í fjöllum og oft reynt að hafa út úr okkur peninga.  Eitt sinn hjálpaði trukkabílstjóri til þegar átti að féfletta okkur en varnarleysi okkar var töluvert á þessum slóðum.

Grikkland

Við nálguðumst landamæri Grikklands og sáum endalausa bílaröð við eftirlitsstöðina.   Þetta var eitt af hliðum járntjaldsins þar sem lágu saman landamæri kommúnistaríkis og fasistaríkis.  Í Grikklandi var herforingjastjórn við völd sem hélt þjóðinni í heljargreipum á þessum tíma.  Við sáum hvar sætin voru rifin úr bílunum og allt lauslegt tekið úr þeim.  Fólk lenti í þriðju gráðu yfirheyrslum til að fá leyfi til að fara yfir landamærin.  Þá kom sér vel að vera með Íslensk vegabréf.  Okkar bíll var tekin framyfir alla röðina og okkur hleypt yfir til Grikklands.  

Við ókum til Aþenu þar sem eyddum nokkrum dögum í að skoða markverðustu staði.  Fasistaríkið Grikkland var svolítið ógnvekjandi.  Menn hvísluðu að okkur þegar kom að spjalli um pólitík þar sem engin var óhultur fyrir öryggislögreglunni.  Hinsvegar þrifust engir venjulegir glæpir í þessu einræðisríki og maður var öruggur um sig að nóttu sem degi.

Við seldum bílinn og keyptum okkur flugmiða til Ísrael með El Al.  Varúðarráðstafanir á flugvellinum voru ótrúlega strangar fyrir flugtak.  Mikið hafði verið um hryðjuverk og var Ísraelska flugfélagið sérstaklega á varðbergi, enda skotmark óyndismanna.

Ísrael

Við stoppuðum ekkert í Tel Aviv en drifum okkur til Jerúsalem.  Ég hafði komið þangað áður en þetta var fyrsta heimsókn Stínu þangað.  Jerúsalem er ógleymanleg borg með sinni stórkostlegu sögu og tengingum við gyðinga, kristna og íslamska trú.  Við skoðuðum meðal annars gröf Krists, gátmúrinn og Dome of the Rock.  Gamla borgin er einstök þar sem engir bílar eru en asnar voru algeng faratæki á þessum árum. 

Eftir tvo daga í Jerúsalem tókum rútu norður í land þar sem ferðinni  var heitið á Kibbutz Shamir, þar sem ég hafði dvalið sumarlangt tveimur árum áður.  Við ætluðum að fá vinnu þar og dvelja nokkra mánuði áður en haldið yrði heim til Íslands aftur.

Kafli 1 - Mótorhjólagengið

Mótorhjólagengið

Við Nonni Gríms vorum nítján ára þegar ákveðið var að kaupa mótorhjól og aka um Evrópu.  Þetta var árið 1974 og ekki margir Íslendingar sem höfðu staðið í slíkum stórræðum.  Unnusta mín, Kristín og bróðir minn Hjalti ætluðu með ferðina sem hófst í maí.  Farmiðarnir til London voru keyptir hjá Gunnari Jóns í Brunabót sem var með umboð fyrir Loftleiðir á þeim tíma.

Í Reykjavík var ákveðið að fara út að borða á Hótel Loftleiðum, sem var í fyrsta skiptið á ævinni sem við komum á fínan veitingastað.  Ég man að við pöntuðum rauðvínsflösku með steikinni, sem var frumraun okkar sem heimsborgarar og matgæðingar.  Þegar þjónninn kom með flöskuna til að sýna okkur hana og athuga hvort tegundin væri rétt var hún hrifsuðu úr höndum hans og byrjað að hella í glösin.

Frá byrjun var þetta ósköp erfitt.  Ég kominn með kærustu og strákarnir alls ekkert hrifnir af kvenmanni í hópnum.  Þannig varð ég svolítið útundan sem skiljanlegt var en allt gekk þetta vel og flogið út með Rolls Royce, eins og skrúfuþotur Loftleiða voru kallaðar.  London var skemmtileg en ekki fundum við réttu mótorhjólin þar í borg og ákveðið að halda til Þýskalands.

Við tókum járnbrautalestina og fyrsti áfangi var Brighton.  Við dvöldum þar eina nótt og síðan haldið á til Dover þar sem við tókum hovercraft til Calais í Frakklandi.  Þaðan var haldið á með lest til Brussel þar sem við sváfum á járnbrautarstöðinni um nóttina.  Eftir erfiða nótt og hart höfðalag var tekin lest til Munchen í Bæjaralandi.  Þar var farðið í að leita að mótorhjólum til að leggja Evrópu að fótum okkar.

Á bílum um Evrópu

Hjólin reyndust dýrari en við höfðum búist við og því fórum við að skoða bíla.  Niðurstaðan varð sú að við Stína keyptum Renult rennireið og strákarnir stóran svartan Bens.  Það var ekki eftir neinu að bíða og við brunuðum af stað í austur.  Fyrst var ekið yfir alpana og þaðan til Ítalíu.  Jón og Hjalti á unda og við Stína þurftum að hafa okkur öll við til að halda í við þá og tína þeim ekki.  Farsíminn var fundin upp rúmum tuttugu árum seinna og því ekki hægt að slá á þráðinn ef við misstum af stóra svarta Bensanum.

Við renndum seinni part dags inn í stórborgina Milano þar sem umferðin var alveg rosaleg.  Við sáum til strákanna í Bensanum að umræðurnar voru fjörugar.  Handasveiflu útum allan bíl og keyrt á útopnu eftir breiðstrætum borgarinnar.  Allt í einu bruna þeir yfir á gulu ljósi og komið rautt þegar við Stína komum að því.  Við sáu hvar Bensinn hvarf inni ítalska umferðaþvögu og þeir voru týndir og tröllum gefnir.  Ég verð að viðurkenna að mun auðveldara var að aka eftir þetta og geta einbeitt sér að akstrinum og þurfa ekki að halda í við strákana.

Ein á báti

Við stefndum norður fyrir Adríahafið og eitt fáránlegasta atvik ævinnar hentu okkur Stínu á þeirri leið.  Við komum í borg sem heitir Venicia.  Við ætluðum aldrei að finna bílastæði en það tókst fyrir rest og síðan fórum við að skoða okkur um.  Sennilega höfum við verið á vappi á Péturstorginu, sem var hið besta mál nema að við höfðum ekki hugmynd um hvar við vorum.  Við sáum á plakati mánuði seinna að Venicia væri Feneyjar og við hefðum verið þar á þess að vita það.

Kafli 7 - Komið til Ísafjarðar

Ísland er landið.....

Þegar komið var fyrir Langanes gerði hann  suð austan stinning kalda og með fullri beitningu náðum við höfn á Húsavík.  Þar kölluðum við embættismann um borð til klarera fyrir tolli.  Það kom í ljós nokkrum árum seinna að það gleymdist að tolla bátinn sjálfan, en við vorum að sjálfssögðu að flytja hann inn.  En nú var það bara sígarettur og áfengi sem var skoðað og gekk það allt saman vel fyrir sig.  Eftir skamma dvöl á Húsvík var haldið vestur með norðurströndinni í góðum byr og sauð á súðum á Bonny yfir Húnaflóann og vestur fyrir Hornbjarg .  Vind var farið að lægja þegar komið var að Kögur og hæg gola þegar Fljótavíkin blasti við.  Sagan um Sygnakleif rifjast upp en hún er ófæra undir Körgri.

Nú erum við komin að Sagnahleif sem áður hét Sygnakleif en þar handan við braut Vébjörn sygnakappi skip sitt en komst ásamt áhöfn sinni yfir ófæruna og í Fljótið þar sem Atli þræll gætti bús fyrir húsbónda sinn Geirmund Heljaskinn.  Tók Atli við áhöfninni allan veturinn og bað þau engu launa vistina því ekki mundi Geirmund mat vanta.  Þegar Geirmundur og Atli fundust spurði Geirmundur,  "hví hann var svo djarfur, að taka slíka menn upp á kost hans"   "Því ,,svaraði Atli að það mundi uppi meðan Ísland væri byggt, hversu mikils háttar sá maður muni verið hafa, að einn hans þræll þorði að gera slíkt að honum forspurðum"  Geirmundur svaraði honum, að fyrir tiltæki þetta skyldi hann þiggja frelsi og bú það, er hann varðveitti.

Ég vissi af pabba á Atlastöðum ásamt fleiri ættingjum og vinum og því ákveðið að kíkja aðeins við.  Þetta var eldsnemma morguns og við komumst með harmkvælum í land þar sem léttabáturinn var hálf ónýtur og erfiðar aðstæður í Fljótavík til að lenda.  Báturinn sökk á leiðinni í land en við vorum þrír í þessari svaðilför, ég, Nonni og Siggi.  Gestir á Atlastöðum urðu undrandi þegar við vöktum þá upp en tóku vel á móti okkur.  Helltu upp á kaffi og við sögðu m sögur af ævintýri okkar í klukkutíma áður en haldið var á stað um borð til klára heimferðina.  Karlarnir skutluðu okkur um borð í Bonny og eftir siglingu fyrir Straumnes og Rit tók við siglingin yfir Ísafjarðardjúp og komið var til Ísafjarðar upp úr hádegi. 

Sagt var frá komu Bonnýar í Vestfiska Fréttablaðinu og Vísi, en þar var blaðamaður Einar K. Guðfinnsson sem fylgdist með nágrönnum sínum frá Ísafirði í ævintýrum þeirra á siglingu um ólgandi sjó við sæfeykta strönd.

Kafli 6 - Færeyjar - Ísland

Glasgow

Framundan var Glasgow en ákveðið var að sigla alla leið upp Clyde ána og heimsækja höfuðborg Skotlands.  Stína og Bárður ætluðu í land og fara fljúgandi heim, en við bættust Steingrímur fisksali í Grímsbæ og Sigurður Ásgeirsson sem ætluðu að sigla með okkur Nonna og Grími yfir hafið heim til Íslands.

Við komum að minni árinnar að kvöldi til og þá reyndi vel á ungan skipstjóra að lesa úr öllu ljósblikkinu og beita siglingarreglum við að mæta skipum sem sigldu hjá á miklum hraða.  Síðan var haldið upp ána sem liggur í austur alla leið upp til Glasgow.  Í morgunsárið létum við Bárði eftir stýrið og tókum skýrt fram að halda sig fjarri vesturbakka fljótsins.  Siglingaleiðin, sem rækilega var merkt með baujum , var austanmegin en grynningar að vestan. Restin af áhöfninni  stóð í kringum borðið niður í káetu og Grímur búinn að leggja nokkrar sardínur á brauð þegar báturinn strandar með miklum látum.  Við þeyttumst allir fram í stefni en Grímur hélt enn á brauðsneiðinni með síldinni þrátt fyrir þvöguna frammí lúkar.  Einhverra hluta vegna hafði Bárður stýrimaður sveigt í vestur og farið beint upp á sandrif.  Sem betur fór tókst okkur að ná bátum á flot og halda ferðinni áfram.

Það var margt brallað í Glasgowborg og ferðin heim var vandlega skipulögð.  Við Grímur höfðum legið yfir langbylgjustöðinni sem var biluðu.  Við vinirnir sátum heilan dag yfir stöðinni og  Grímur reif hana  í sundur, stykki fyrir stykki.  Í upphafi hafði ég rekist á lausan þráð á hátalaranum en Gimmi var nú ekkert að hlusta á hvað ég hefði fram að færa í viðgerðinni.  Hann var reyndar mjög utanvið sig að eðlisfari og sökkti sér af ákafa niður í verkefnin hverju sinni og tók þá lítið eftir því sem gerðist í kringum hann. 

Ein góð saga er til af Grími þegar hann hafði keypt sér undurhlýjar Hagkaupsnærbuxur, með síðum skálmum og þykkar eins og nautshúð.  Einn morgun á köldum vetrardegi þegar norðan garrinn gnauðaði úti fyrir og skafrenningurinn minnti á norðlæga breiddargráðu Ísafjarðar. Grímur hafði sofið í nýju nærbuxunum og Jóhanna kona hans vakti hann með morgunmat, áður en haldið var út i Hnífsdal,  í radarinn til að leiðbeina flugvélinni að sunnan flugið inn Djúpið.  Minn maður var tilbúinn til að takast á við kuldann fyrir utan og klæddi sig í hasti.  Á leiðinni út reyndi Jóhanna að benda honum á að hann hefði gleymt að fara í buxur, og hann væri á nærbuxunum.  Búinn að klæða sig í peysu, úlpu og hafði troðið á sig hlýrri Rússahúfunni braust hann út í kuldann og klofaði skaflana út  í Willis jeppann.  Eftir að bíllinn hafði tekið við sér og farið gang varð honum litið niður á fætur sér uppgötvar að hann er á nærbuxunum.  Ekki þorði hann inn aftur heldur lá á flautunni þar til Jóhanna kom hlaupandi út með buxur á hann, sem hann baksaði við að troða sér í undir stýri á jeppanum.  Ekki kom til greina að láta nágrannana sjá sig hlaupa inn á nærbuxunum.

En talstöðin í Bonny fór í frumeindir og lá eins og hrúga á borðinu, vírar, lampar, skrúfur, þéttar og hvað þetta heitir nú allt saman.  Allt í einu rekur hann upp óp þegar hann sér bilunina í stöðinni.  Það var laus vír í hátalaranum og lítið mál að laga það með lóðbolta.  Síðan raðaði hann stöðinni saman sem reyndist okkur vel við samskipti og staðsetningar á leiðinni heim.

Sigld yfir Altansála

Við vorum því fimm félagar sem lögðum af stað siglandi heim, undirritaður, Nonni, Grímur, Steingrímur og Siggi Ásgeirs.  Þegar við komum norður undir Hebrites eyjar skall á okkur þrumuveður.  Eldingarnar voru ógurlegar og ein þeirra fór í formastrið með þeim afleiðingum að VHS talstöðin brann yfir.  Við höfðum gömlu góðu langbylgjustöðina með okkur sem duga myndi til samskipta við umheiminn.  Við komum við í Stornoway til að taka toll fyrir heimkomuna enda um tollfrjáls kjör að ræða.  Stefnan var síðan sett á Færeyjar en ákveðið var að hafa viðkomu þar í tvo til þjá daga.

Ferðin til eyjanna var viðburðarsnauð en með ágætum byr og birtust þær okkur að morgni til á heiðskýrum degi  í júlí.  Stefnan var hárrétt og vel tókst til að lesa Consulinn til staðsetningar.  Við héldum leiðarreikning sem tókst ágætlega en hluti hans er að gera áætlanir um strauma, rek og önnur frávik sem áhrif geta haft á tekna stefnu.

Við áttum góða daga Færeyjum en við þurftum eðlilega að láta innsigla tollinn okkar sem ætlaður var fyrir heimkomuna til Íslands.  Við héldum þó einhverju til að halda uppi andanum þessa daga í Þórshöfn og væsti ekki um okkur í faðmi frænda okkar Færeyinga.  Við hliðina á okkur lá hin Íslenska skútan sem þá var til, Sirrý úr Hafnarfirði, en eigendur hennar voru á leið til Skandinavíu.  Vel fór á með skipshöfnunum tveimur og oft glatt á hjalla um borð í bátunum á kvöldin.

Mér er einnig minnistætt að við hittum færeyska sjómenn sem voru á leið á Íslandsmið á kútter til veiða á handfæri.  1976 voru menn að fara í nokkurra vikna róður yfir Atlantshafið til að draga björg í bú.  Þeir ætluðu til veiða í lok júlí og reiknuðu með að koma heim aftur fyrir október lok.  Töldu tekjumögulega nokkuð góða enda færi lítill kostnaður í olíu, þar sem seglin voru notuð til hins ýtrasta.

Það kólnaði með hverjum deginum sem siglt var áleiðis í norður til Íslands.  Stefnan var sett á Borgarfjörð eystri og ákveðið að sigla norður fyrir Ísland til Ísafjarðar.  Besta veður var þó allan tímann og ágætur byr.  Það var óskaplega gaman að sjá Ísland birtast einn morguninn með bláma yfir austfirskum fjöllum.  Við renndum inn í höfnina á Breiðdalsvík til að taka vatn og vistir.

Grímur átti forláta Skota bifreið sem dugði honum vel í nokkur ár.  Oft var kalt að fara út í bílinn á vetrarmorgnum þegar norðan nepjan nagaði menn inn að beini.  Grímur ákvað á fá sér rafmangshitara í Skotann, sem stungin var í samband inni og hélt vélinni heitri alla nóttina.  Það var því notalegt að koma út í bílinn og kveikja á miðstöðinni sem umsvifalaust blés heitu lofti um allan Skotann og hélan hvarf af framrúðunni eins og dögg fyrir sól.  Þetta var nú aldeilis notalegt og Grímur startaði bílnum sem flaug í gang, enda vélin um 80°C.  Síðan ók hann af stað sem leið lá út í Hnífsdal til að taka Fokkerinn niður með radarnum.  Í eftirdragi var rafmangskapallinn og dósin sem hann hafði dregið út í gegnum gluggann á Engjaveg 32.  Hitarinn var aldrei notaður meira.

Kafli 5 - Siglt í norður

Bjargvætturinn

En nú þurfti að komast um borð með sjókortin í ónýtri plasttuðrunni.  Það var ákveðið að setja þau í bátinn og við myndum síðan synda með hann út í skútu.  Bárður yrði skilinn eftir og það yrði seinni tíma vandamál að sækja hann.  Þegar við vorum hálfnaðir um borð kemur skemmtibátur sem leigður var ferðamönnum, og greinilegt að áhöfnin var ekki reynslurík.  Við báðum þá að draga okkur í átt að Bonny en niðurstaðan varð sú að þeir sigldu yfir okkur.  Ég fór undir bátinn þeirra og lenti með annan fótinn í skrúfunni.  Sársaukinn var ógurlegur og ég fann að ég var að missa meðvitund í sjónum.  Jón var í hálfgerðu losti og syndi áleiðis að skútunni en gúmbátinn rak á haf út.  Ég svamlaði í yfirborðinu og reyndi að halda höfðinu ofansjávar og allt í einu finn ég fyrir einhverju stinnu undir mér.  Þarna var höfrungurinn mættur og hélt mér á floti. 

Maður um borð í bát sem lá í legufærum skammt frá Bonny og hafði séð hvað gerðist, stökk um borð í léttabátinn og réri lífróður í áttina að mér.  Hvalurinn hélt mér á floti allan tímann þar til mér var dröslað um borð í bátinn sem fór með mig aftur í land.  Ég var drifinn á sjúkrahús og reyndist vera töluvert meiddur á hælnum  eftir bátsskrúfuna.  Ég fékk góða umönnun og búið var um sárið.  

Á meðan á sjúkrahúsvist minni stóð hafði höfrungurinn synt eftir tuðrunni og ýtti henni að Bonny þar sem Jón tók við henni með sjókortunum góðu.

Gríms þáttur Jónssonar

Við fréttum að heiman að Grímur Jóns, faðir Nonna og Bárðar ásamt Stínu eiginkonu minni væru á leið til okkar og því ákveðið að bíða þeirra í St. Ives.  Við styttum okkur stundir í leik við höfrunginn  sem reyndist vera merktur frá Dover.  Jón sýndi eitt kvöldið listir sínar með honum með þúsundir ferðamanna á hafnarkæjanum sem áhorfendur.  Meðal annars rak hann höndina upp að öxlum ofan í kokið á honum, tók í vígtönnina og hristi til og frá.  Hann hélt í uggann á honum og lét hann synda með undir áköfum húrrahrópum aðdáendaskarans í landi.  Þarna var Jón vinur minn í essinu sínu og athyglin sem hann fékk var mikilvægari en hræðslan við hvalinn.

Ferðalag Stínu með Grími suður eftir Bretlandi frá Glasgow til Lands End var ævintýri út af fyrir sig.  Grímur þurfti að stökkva úr lestinni á hverri einustu lestarstöð til að kaupa sér pínulita snapsflösku.  Hann gat alls ekki birgt sig upp heldur voru þessi endalausu hlaup út þegar lestin stöðvaðist og síðan dauðans stress við að ná henni aftur áður en haldið var af stað.  Nokkur atvik standa upp úr í frásögnum Stínu af ferðinni eins og þegar Grímur opnaði bananana öfugt á við það sem venjulegt fólk gerir.  Upplitið á ferðafélögum í lestarvagninum ógleymanlegt.  Þeir gláptu á Grím eins og naut á nývirki og furðuðu sig á því að hann geymdi bjórinn  í glugganum þar sem sólin skein á hann.  Svo frussaðist bjórinn um allan vagn þegar hann opnaði hann.  Stínu fannst líka samferðamennirnir ótrúlega fljótir að týna tölunni og spurning hvort hegðun samferðarmansins hafði eitthvað með það að gera. 

Það er rétt að skjóta hér inn góðri sögu af Grími vini mínum, þegar hann fór í Landsbankann að sinna erindum sínum.  Á þeim tíma voru pennar dýrir og til að koma í veg fyrir að viðskiptavinir tækju þá ófrjálsri hendi, var hegnt tveggja kíló statív með keðju í þessar miklu áþreifanlegu eignir bankans.   Grímur hinsvegar lét sér ekki bregða að stinga einum í brjóstvasann á tvítjakkanum sínum og kom alla leið heim með hann dinglandi framan á sér.

Grímur var loftskeytamaður og hafði tekið með sér langbylgjutalstöð í ferðina til að hafa um borð í Bonny.  Í þá daga voru slíkar stöðvar meðal annars notaðar til að staðsetja sig á hafi úti, í gengum norskan búnað sem kallaður var Consul.  Grímur ætlaði að sigla með okkur heim en Stína og Bárður ætluðu með til Glasgow og fara þaðan fljúgandi heim.

Grímur var loftskeytamaður á togaranum Verði frá Patreksfirði þegar hann fórst  í siglingu með karfa til Þýskalands.  Vörður var svokallaður sáputogari,en nafnið kom til af því að togarar voru smíðaðir fyrir Breta á millistríðsárunum í Þýskalandi og greitt fyrir þá með sápu.  Smíðasamningurinn var hluti af stríðskaðabótum þjóðverja til Breta. 

Slæmt veður var þegar þetta gerðist og lýsti Grímur því fyrir mér hvernig togarinn sló úr sér hnoðunum  (Vörður var hnoðaður sem var aðferð sem notuð var áður en rafsuða kom til sögunar til við gerð skipskrokka) í krappri dýfu í keyrslu á móti stórsjóum norður Atlantshafsins.  Þegar skipið rifnaði upp að framan og sjórinn streymdi inn, sprungu lestarlúgurnar upp og aflinn spýttist í loft upp.  Grímur sýndi mikla hetjudáð, þó hann væri ungur að árum, rúmlega tvítugur þegar þetta gerðist.  Sjórinn var kominn í mittis hæð í loftskeytaklefanum áður en hann yfirgaf hann, enda upptekin við að senda þrjú stutt, þrjú löng og þrjú stutt.  Yfirfært á bókstafi stendur það fyrir SOS sem var alþjóðlegt neyðarkall á tímum morsins. 

Fimm menn fórust í þessu sjóslysi og má segja að kraftaverk hafi bjargað restinni af áhöfninni, ásamt þrautsegju hins unga loftskeytamanns við að koma boðum til annarra skipa.  Það sótti ávallt á hann að horfa á eftir skipsfélögum í kalda gröf og sérstaklega að missa nánast einn úr greipum sínum, eftir að hafa komist upp á björgunarflekann.

Næsti viðkomustaður var Isle of Man þar sem margt minnir á ferðir víkinga á fyrri öldum.  Meðal annars orðin ,,Med logum skal land byggja" sem stendur stórum stöfum yfir skjaldamerki eyjarinnar á Íslensku.  Við stoppuðum þarna í tvo daga og áttum góðar stundir.  Meðal annars stóðum við fyrir mikilli síldarveislu í skútuhöfninni í Douglas þar sem tugum manna var boðið upp á grillaða síld og ölglas til að renna henni niður.

Einn sunnudagsmorgun á siglingunni norður vorum við Grímur saman á vakt.  það var logn og við keyrðum á vél.  Við sátum saman að spjalli vinirnir og vissum af litlum hafnarbæ framundan, sem ekki stóð til að koma við í.  Við ræddum um hversu notalegt væri að fá sér ölkrús á kránni og upplifa sunnudagsstemmingu í vinarlegum skoskum hafnarbæ.  Umræðan hélt á og Grímur sem sat við stýrið sveigði óafvitandi aðeins á stjórnborða þar til hafnarminnið blasti við framundan.  Það var nú ekkert óánægð skipshöfn sem við vöktum upp úr hádeginu með dagskipun um að fara á skoskan púbb og upplifa stemmingu bæjarbúa, sem flestir reyndust vera fiskimen.

Kafli 4 - Captain Thordarson

Lagt af stað

Við vorum færir í flestan sjó þegar siglingin hófst vestur Ermasundið.  Sjókort fyrir næstu 100 mílurnar voru keypt í London og svo var bara að koma við næstu Bókaverslun Jónasar Tómassonar og kaupa fleiri fyrir næstu áfanga.  Sumarið 1976 er í minnum haft í Bretlandi fyrir einstaka veðurblíðu og þó það hafi ekki verið vitað fyrirfram, mótar það frásögnina sem á eftir kemur.  Það var reyndar logn stóran hluta af tímanum og því reyndi ekki mikið á nýfengna reynslu og þekkingu á meðhöndlun segla, en mótorbáta þekktum við eins og handabakið á okkur.

 

Við vorum að á keyrslu mílu undan landi þegar systurskip okkar birtist við hliðina á okkur.  Blár Westerly bátur, ketch eins og okkar sem þýðir að báturinn hefur tvö möstur og heldur minna stórsegl í staðinn.  Það var stafa logn og ferð bátanna sóttist jafnt undir Volvo vélunum og allt í einu fara skipverjar að veifa okkur og benda á masturstoppinn hjá okkur.  Þeir vildu spjalla við okkur og bentu á VHS loftnetið fyrir talstöðina.  Við létum Bárð taka við stýrinu og fórum niður í kortaklefann til að finna út úr talstöðinni.  Hvaða ansans rás ætli þeir vilji spjalla á?  16 eða 25?  Við vorum í djúpum samræðum um þessi tæknilegu mál þegar við heyrðum neyðaróp að ofan.  Við stukkum upp í kokkpit þar sem undarleg sjón blasti við.  Bárður hafði stýrt Bonny inn í miðjan samferðabátinn og þrír úr áhöfninni héldu um rekkverkið á okkar bát til að koma í veg fyrir árekstur.  Við fleygðum unglingnum frá stýrinu og sveigðum frá þar til fjarlægðin var orðin rúmir tvö hundruð metrar.  Eftir nokkur vel valin högg frá stóra bróður var Bárður aftur settur undir stýri og sagt að halda sig frá bátnum meðan við héldum á að ná talstöðvarsambandi niður í kortaklefa. 

Við vorum varla sestir yfir talstöðina þegar ógurleg öskur glumdu við ofanþilja.  Þegar upp var komið blasti sama sjónin við.  Bárður hafði stýrt inn í miðja skútuna og áhöfn hennar hékk öll á rekverkinu okkar framan á Bonny til að koma í veg fyrir árekstur.  Þegar við höfðum sveigt frá þeim aftur gerðu þeir okkur  alveg ljóst að enginn áhugi væri fyrir frekari samskiptum.  Þeir reyndar sigldu lengi í suður þar til bátur þeirra var orðin lítill depill á haffletinum áður en stefnan var aftur tekin í vestur.

En nú nálguðumst við hafnarbæinn þar sem næstu sjókort yrðu keypt í Bókhlöðu staðarins.  Bærinn var reyndar aðeins vestan við síðasta sjókort en okkur yrði nú ekki skotaskuld úr því að sigla nokkrar mílur út úr kortinu.  Þegar nær dró kom í ljós að bærinn var sveitaþorp í um tvær mílur frá ströndinni.  Engin höfn var þarna og sjálfsagt einhverjar jarðfræðilegar ástæður fyrir því.  Við urðum því að sigla áfram í austur utan sjókorta, en lánið á mér sem skipstjóra var að hafa vegarkort af öllum Bretlandseyjum.

Stefnan var semsagt tekin út á vegakorti og einhverja hluta vegna eru engar upplýsingar um vita og aðrar nauðsynlega hluti til siglinga á vegakortum.  Við urðum því að halda okkur langt frá landi og stýra í austur þar til við fyndum hafnarborg.  Ég mun aldrei gleyma svipnum á vini mínu Jóni þegar hann horfði á mig munda asimot hringinn á vegakortinu, með sambland af skelfingu og hneykslan í svipnum.

Í St. Ives

Við fórum þannig alla leið fyrir Lands End við Cornwall að bæ sem heitir St. Ives við suð-austur horn Bretlands og tilheyrir Wales.  þetta var notalegur hafnarbær en höfnin var að vísu á þurru landi þegar okkur bar að.  Við vörpuðum því akkerum út af hafnarmynninu og biðum tækifæris til að komast í land til að kaupa sjókort.  Við vorum nefnilega ekki með neinn almennilegan léttabát, en vorum með mígleka útblásna plasttuðru sem varla flaut með tvo menn.  Það varð úr að Bárður yrði eftir um borð og gætti skútunnar á meðan við Nonni færum að kaupa kortin.  Jón ákvað að synda en ég myndi róa tuðrunni í land.

 Við vorum rétt lagðir af stað þegar Nonni öskrar upp að það sé hákarl í sjónum og syndir síðan á fingurgómunum og táberginu að tuðrunni og nærri velti henni við að troða sér um borð.  Stór fiskur hafði synt að Jóni og hnibbað í hann í síðuna sem gerði hann dauð-skelkaðan.  Við nánari athugun reyndist skepnan vera höfrungur og mikill ærslagangur og leikur í honum.  Hann djöflaðist í okkur alla leið í land og vorum við heldur betur ánægðir að ná fjöruborðinu og hafa fast land undir fótum.  En við hugsuðum með kvíða fyrir ferðinni til baka um borð í Bonný.

Í St. Ives voru engin sjókort seld og okkur bent á að taka lestina til Falmouth, sem er hafnarbær í rúmlega klukkutíma fjarlægð.  Það var ekki annað að gera og þegar við komum til baka til St. Ives var ákveðið að fá sér einn bjór á kránni áður en haldið yrði um borð í Bonny.  Það fyrsta sem blasti við á púbbnum var messaguttinn okkar sitjandi hnípinn yfir ölkrús sem virtist vera stærri en hann sjálfur.  Þrátt fyrir loforðin hafði hann brotið gegn fyrirmælum og ákveðið að synda í land.  Hann var skelfingin uppmáluð þegar hann sagði okkur frá þeirri sundferð.  Eftir nokkur sundtök hafði eitthvað skrímsli byrjað að ýta við honum og hann bókstaflega flogið í land.  Eftir þessa lífsreynslu virtist hann algerlega ónæmur fyrir ótta við okkur Jón eða hvað við gætum hugsanlega gert við hann.  Lífsreynsla hans síðustu klukkutímana var allt sem skipti hann máli.  Hann var orðin vel ölmóður eftir setuna á kránni, og hótanir okkar um að senda hann heim hrein af honum eins og vatn af gæs.

Kafli 3 - Lagt af stað í siglinguna miklu

Í Chishester

Chishester er lítill og notalegur bær og þar sem þetta var laugardagur var ákveðið að kíkja aðeins út á lífið um kvöldið.  Kannski væri bærinn svolítið viðráðanlegra en stórborgin London, en sjálfstraust okkar sem heimsborgara hafði látið á sjá.

Það var komið undir miðnætti þegar við komum heim á hótelið en þá var allt læst.  Ekki var svarað í dyrasíma og nú voru góð ráð dýr.  Herbergið okkar var á annarri hæð og að teknu tilliti til ævintýrsins í London, þar sem Jón klifraði upp á níundu hæð, væri þetta nú lítið mál.  Með vísindalegri yfirvegun fundum við út hvar okkar herbergi væri og þakrennan lá einmitt upp með herbergisglugganum.  Undir honum var steypt sylla og því væri þetta leikur einn.  Það var ákveðið að senda einn inn sem myndi síðan opna útidyrnar fyrir hinum.  Ég var sjálfkjörinn til verksins enda Jón búinn með sína hetjudáð og ekki var slíkt hættuspil leggjandi á unglinginn.

Ég klifraði fimlega upp þakrennuna, steig á gluggasylluna og náði taki á opnanlegu fagi efst í glugganum.  Það var alveg nógu stórt til að smeygja sér inn um og þegar stormjárninu hafði verið lyft up var ekkert annað að gera en sveifla sér inn fyrir.

Þegar ég lenti á mjúkri dýnu varð mér ljóst að ég hafði gert mistök.  Í okkar herbergi var ekki rúm undir glugganum og nú byrjuðu lætin.  Það var kona í rúminu og hún öskraði af lífs og sálar kröftum.  Ég varð skelfingu lostinn, greip í gluggafagið aftur og sveiflaði mér út fyrir.  Ég lenti einhvernvegin á götunni fyrir neðan og þar var engan að sjá.  Félagar mínir höfðu flúið í skjól og skilið mig eftir í greipum mistakanna.

Ég fann þá reyndar fljótlega, hímandi undir húsvegg nokkrum húsaröðum í burtu.  Við fundum seinna leið inn á hótelið í gegnum þvottaherbergið og náðum upp í herbergi, uppgefnir eftir ævintýrið.  Um morguninn á leið í morgunverð rakst ég á konuna úr næsta herbergi.  Hún stoppaði mig og spurði hvort það hefði verið ég sem kom upp í rúmið hennar um nóttina.  Ég roðnaði af skömm en játaði glæpinn umsvifalaust.  Hún var alveg eyðilögð yfir því hvernig hún hefði tekið á móti mér en afsakaði sig með því hversu mikið henni hefði brugðið við óvænta heimsóknina. 

Meistaramót í bjórdrykkju

En við vorum ekki bara að kaupa skútu heldur höfðum við uppeldislegar skyldur gagnvart Bárði og vildum ekki bregðast því trausti sem Jóhanna móðir þeirra bræðra hafði lagt á herðar okkar.  Þennan sunnudag var því ákveðið að mæla hversu mikinn bjór maður gæti drukkið á þess að fara á klósett.  Við höfðum keypt bjór í gallon dósum og nú var byrjað að þamba og notuð skeiðklukka til að mæla tímann.  Að sjálfsögðu var þetta keppni milli okkar Nonna en Bárður var allt of ungur til að taka þátt í svona leik.  Ekki man ég hver vann, en þegar maður mældi tóma gallon brúsana við magann á sér var óskiljanlegt hvernig við gátum komið þessu magni fyrir.  Það er margt sem lagt er á sig þegar maður hefur ábyrgð sem leiðbeinandi yfir villiráfandi sauði eins og við vinirnir höfðum komist í.

Bonný

En bátinn fundum við og samdist um verð.  Þetta var 32 feta tvímastra Westerly bátur, engin lúxus fleyta en virtist geta ráðið við viðsjál veður norður Atlandshafsins.  Við skýrðum hana Bonny og ákváðum strax að halda úr höfn í prufusiglingu.  Vélin var 12 hestafla Volvo Penta og notuðum við skrúfuaflið til að koma okkur út í hafnarmynnið.  Þar voru seglin dregin upp enda snarpur vindur og bestu aðstæður til siglinga.  Eitthvað basl var á okkur með fokkuna en við höfðum dregið hana upp á hvolfi.  Seglið barðist um í vindinum og vakti mikla athygli annarra ,,reyndra" siglingamanna.  Síðan var siglt um fyrir utan höfnina en eins og áður segir höfum við aldrei meðhöndlað segl á ævinni.  Eitthvað vafðist fyrir okkur að venda og mikið var um hróp og köll með hálfgerðu stjórnleysi um borð.  Ekki alveg búið að ákveða hver væri skipstóri og ætti skipa fyrir verkum.  Þetta var því hálfgert basl og við vorum dauð-lúnir þegar við komum til baka í höfnina.  Við höfðum þó komist að einni  niðurstöðu eftir þessa frumraun að við þyrftum nauðsynlega belgsegl, spinneker, til að ná meiri hraða áður en haldið yrði heim til Íslands.

Við gengum því hnarreistir upp bryggjuna að skútubúðinni til að athuga með kaup á slíku segli.  Það var mannmargt í versluninni og helsta umræðuefnið voru einmitt þessir fræknu sjóarar sem sýnt höfðu listir sínar utan við hafnarmynnið fyrr um daginn.  Afgreiðslumaðurinn spurði okkur hvert förinni væri heitið og fölnaði upp þegar við sögðumst vera á leið til Íslands.  Sjálfsagt enginn af þeim köppum sem eyddum helgum í siglingar hér í Chishester höfðu látið sig dreyma um slíka fífldirfsku, enda höfðu þeir hvorki reynslu né kjark til þess.  Karlarnir í búðinni störðu á þessa glópa og þegar við spurðum um belgseglið fullvissaði afgreiðslumaðurinn okkur um að við hefðum ekkert með slíkt segl að gera.  Það væri aðeins fyrir reynda siglara að meðhöndla slíkt og við skyldum láta það bíða betri tíma.  Við félagarnir þrír lögðum því af stað um kvöldið, án belgseglsins,  í siglinguna miklu.  Fyrst var stefnan sett vestur Ermasundið áður en kúrsinn yrði tekin í norður áleiðis til Íslands.

Kafli 2 - England

Í London

Okkar fyrsta verk þegar komið var í stórborgina London, var að sýna unglingnum hvernig heimsborgarar höguðu  sér í öngstrætum næturlífsins og notuðu yfirvegun og fagmennsku í viðskiptum við breyskleika mansins.  Um þennan kafla ferðarinnar, og hvernig við vinirnir stóðum undir væntingum Jóhönnu að betrumbæta Bárð, er ekki margt að segja.  Ég held að leiðarljós okkar hafi verið álíka gott og hlusta á páfann halda fyrirlestur um ágæti getnaðarvarna.  Þekkingin og reynslan hafi verið með þeim hætti að við réðum alls ekki við hlutverkið.  Seint um kvöldið týndum við Jóni en við Bárður komum upp á hótel undir morgun.  Við sátum á hótelherberginu og spjölluðum saman áhyggjufullir vegna stóra bróður sem ekki skilaði sér heim úr sollinum.  Við bjuggum á níundu hæð á hótelinu og gardínurnar blöktu í hlýjum andvara næturinnar sem lék inn um opna svalahurðina.  Allt í einu heyrðum við þrusk fyrir utan svalirnar og var okkur heldur betur brugðið.  Við vorum háttaðir og ég greip til vasahnífsins og opnaði hann undir sænginni.  Sagði síðan Bárði að fara og kíkja út og athuga hvað þetta gæti verið.  Ég gleymi aldrei þeirri sjón þegar Bárður, horaður og væskilslegur, fór nötrandi og skjálfandi að svalahurðinni í boxernærbuxum einum fata.  Eftir Súgandafjarðardeiluna hlýddi hann okkur Jóni í einu og öllu, og einnig vorum við hans eina traust í viðsjálum heimi útlandanna.  Við höfðum svona ægivald yfir stráknum þessa dagana, eða því trúðum við.  Hnén skulfu undir honum og ég hugsaði með mér að ef einhver brjálæðingur réðist inn myndi ég fá tækifæri til að skjótast út meðan Bárður yrði meðhöndlaður.

Allt í einu sveiflar stóri bróðir sér yfir svalahandriðið.  Hann hafði klifrað upp níu hæðir eftir þakrennunni.  Mikið óskaplega hefði hún móðir hans verið stolt af honum á þessari stundu ef hún hefði orðið vitni af hetjuskapnum.  Sérstaklega ef haft er í huga nýleg ábyrgð hans á uppeldi yngri bróður síns og sú fyrirmynd sem hann átti að vera honum í öllu orði og æði.

Næst var að kíkja á "púbbinn" og ekkert til fyrirstöðu að taka Bárð með þangað, þar sem hann var orðin 16 ára.   Við treystum engum fyrir peningatöskunni þannig að við tókum hana með okkur hvert sem farið var.  Það er gaman að sitja á enskum pub og drekka volgan lagerbjór með litlu sem engu gasi.  Flatur og bragðdaufur en skemmtilegt að láta tímann líða og renna hverjum pæntaranum eftir annan niður þurrar kverkarnar.  Fyrir rest stígur þetta manni til höfuðs en Bretar höfðu vit á því á þessum tíma að loka yfir miðjan daginn til að hafa vit fyrir mönnum.  Við vorum í góðu skapi þegar við komum upp á hótel eftir skemmtilegan tíma og góðan árangur við uppeldi Bárðar. 

Allt í einu mundum við eftir peningatöskunni sem einhverra hluta vegna hafði ekki ferðast með okkur til baka heim á hótel.  Okkur sortnaði fyrir augum í angist og sáum drauma marga ára renna út í sandinn.  Hvað áttum við að segja við Hjalta?  Að við hefðum týnt peningunum á enskri krá?  Tárin þrýstust fram í augnahvarmana og blóðbragð kom í munninn.

Við máttum varla mæla meðan brunað var til baka og fyrst að reyna að finna réttu kránna og síðan peningana okkar.  Við fundum rétta staðinn og við okkur blasti merkileg sjón á miðri götunni utan við ölstofuna.  Hermaður í heljarinnar múnderingu stóð á miðri götunni með haglabyssu sem hann miðaði á skjalatöskuna okkar.   Fjöldi áhorfanda voru þarna en áttu allir sameiginlegt að vera minnst 100 metra í burtu frá töskunni.  Ég kallaði á manninn að hætta þessu því við ættum þessa tösku.  Hann leit á okkur og benti mér svo að koma til sín alvarlegur í bragði.  Ég gekk til hans og útskýrði málið með titrandi röddu, að við hefðum gleymt töskunni á kránni fyrr um daginn.  Hann skipaði mér að opna töskuna og ég fálmaði í talnalæsinguna og svipti svo lokinu upp.  Við okkur blasti full taska af hinum ýmsu tegundum af peningaseðlum þannig að minnti á bíómynd um mafíuna.  Allt í einu fór hermaðurinn að skellihlæja og benti okkur á að taka töskuna og hypja okkur í burtu.

Seinna tókum við eftir því að á öllum krám í London, og þó víðar væri leitað, voru viðvörunarspjöld þar sem gestir voru hvattir til að láta vita ef einhver skildi eftir tösku eða pakka.  Á þessum tíma voru IRA að sprengja eldsprengjur í enskum ölhúsum og hræðslan Breta við hryðjuverk var mikil.  Það var semsagt IRA sem bjargaði draumi okkar um skútuævintýri að þessu sinni.

Skútan keypt.

Við byrjuðum að hringja í bátasölur og duttum loks niður á aðila sem hafði rétta bátinn á verði sem var viðráðanlegt.  Hann bauðst til að skutla okkur til Chishester, sem  er hafnarbær á suður strönd Englands, til að skoða bát sem hann hafði í sölu. 

Þegar svona heimborgarar leita að bát dugar ekkert minna en eigandinn sjálfur sýni þeim hvað erí boði.  Hann var virðulegur enskur séntilmaður í teinóttum fötum og sótti okkur á Bentley snemma laugardagsmorguns.  Við ókum út úr borginni og fljótlega tóku við ensk sveitahéröð með grænum engjum og hæðum með búfénaði á beit.  Þetta var notalegt ferðalag í einstöku umhverfi og flottum bíl og bátasölumaðurinn ræddi við okkur á sinni virðulegu Oxford ensku.

En það var þó eitt sem skyggði á ánægjuna.  Bárður hafði verið með vindverki og stóð í ferlegum viðrekstri sem var okkur lifandi að drepa.  Við höfðum hótað honum að skilja hann eftir í London þar sem hann væri ekki í húsum hæfur.  En hann sór og sárt við lagði að hann myndi ekki bregðast okkur ef hann fengi að koma með.  Hann skyldi sko bara halda í sér.

Það var bjartur og fagur sólardagur og gestgjafi okkar hafði gluggann á bílnum opinn og vindurinn lék við andlit okkar of feykti hárlubbunum á okkur til og frá.  Allt í einu byrjar Bárður að freta.  Hrikaleg lyktin fyllti bílinn en bílstjórinn misskildi aðstæður.  Hann bölvaði þessari sveitalykt og skrúfaði upp gluggann til að verjast henni.  Jón hafði rekið hnefann undir bringuspjarirnar á Bárði sem lagaði ekkert ástandið.  Augun ætluðu út úr Bárði, blá og stór, sakleysisleg og varnarleysið algjört. Það tók manninn í teinóttu fötunum langan tíma að skilja uppruna lyktarinnar og þá staðreynd að hún tengdist á engan hátt enskum landbúnaði.  Við Nonni höfum aldrei verið eins vandræðalegir en sá teinótti treysti sér ekki til að taka okkur til baka  eftir skoðun á bátnum.  Það gerði svo sem lítið til því við höfðum tekið með allar okkur föggur og vorum komnir á rétta staðinn til að kaupa bát.  Við fengum okkur því hótelherbergi í Chichester og kvöddum þann teinótta.