Þungu en skemmtilegu fargi af létt

Það var notalegt að ýta á entertakkann áðan þegar ég sendi meistararitgerðina á Bifröst.  Það er rúmt ár síðan vinnan hófst og því lauk i dag.  Þungu en skemmtilegu fargi af mér létt.  Nánast allar helgar og flest kvöld í heilt ár hafa farið í herlegheitin.  Viðfangsefnið er Value Chain of Yellow-fin Tuna in Sri Lanka.  Ég dvaldi þar í landi í rúmt ár og fékk tækifæri til að vinna að ritgerðinni utan vinnutíma.  En það var gott að vinna þetta á Sri Lanka og landsmenn ótrúlega hjálplegir og samvinnuþýðir.

Verkið snýst um hugðarefni mitt sem er sjávarútvegur.  Hinsvegar snýst verkið að litlu leiti um umdeildar skoðanir um fiskveiðakerfi þó á það sé drepið, en langt frá því að það sé aðalatriðið.  Þetta snýst meira um alþjóðavæðingu, hvernig heimsmarkaður brýtur sér leið inn á heimamarkað og hvernig heimamenn geta tekið þátt í spennandi hlutum.  Aukið arðsemi og framleiðni í þessari atvinnugrein.  

En það þarf að leita að nýjum verkefnum í þeirri útlegð sem ég hef verið.  Henni líkur reyndar í Júli á næsta ári þegar samningur minn við ÞSSÍ rennur út.  Hann verður ekki endurnýjaður, það er mín ákvörðun og nú er bara að bretta upp ermarnar og ráðast í að byggja upp Ísland.  Ekki að ég ætli að bjarga neinu en ég vil taka þátt í því.

Á laugardaginn hitti ég vinarhópinn í jólagufu í Bolungarvík.  Það verður heldur en ekki gaman.  Takast á um pólitík og ræða landsins gagn og nauðsynjar.

En fyrir utan vinnu og ritgerð hefur golfið fangað hug minn.  Ekki ætla ég að fara mörgum orðum um árangurinn en ánægjan er fölskvalaus.  En vonandi verður snjór heima þannig að hægt verði að skjótast á skíði.

Ég er sem sagt á heimleið í FRÍÍÍÍ

Ömurleg skrílslæti

Það er ömurlegt að horfa upp þennan skríl vaða uppi með ofbeldi gegn yfirvöldum og nú einstakling.  Ekki þekki ég Tryggva neitt en þó honum hafi orðið á í lífinu er þetta allt of langt gengið.  En það þýðir lítið að rökræða við skrílinn því hann skilur slíkt ekki.  Ég hef megnustu fyrirlitningu á svona ofstæki og tel þetta til vansa fyrir alla þá sem nálagt því koma.  Tryggvi og fjölskylda hans eiga alla mína samúð í þessu máli.

Tryggvi hættur í Landsbankanum

Geir Haarde

 

Eitthvað var tæknin að atast í bloggara þegar hann opnaði fréttavefinn M5 í vikunni.  Í stað þess að opna nýja síðu kom upp fréttasíða úr visi.is frá 28 september þar sem birtist viðtal við forsætisráðherra Geri Haarde.  Þar lýsti hann því yfir að gengi íslensku krónunnar væri allt of lágt skráð og væri engu samræmi við stöðu íslensks efnahags þann daginn.  Krónan mynd ekki gera neitt annað en hækka, þrátt fyrir blikur á lofti í efnahagsmálum heimsins.  Geir hafði reyndar áhyggjur af erfiðleikum erlendis, sérstakleg í BNA, en vonaðist til að björgunarpakkinn upp á 700 miljarða dollara myndi komast í gengum öldungadeildina og haf jákvæð áhrif.

Ég þekki fólk sem tók stöðu með íslensku krónunni á þessum tíma og reiknuðu með verulegri styrkingu.  Ekki skal því haldið fram að orð forsætisráðherra hafi haft þar áhrif, en ekki er ólíklegt að mark sé tekið á ráðherra efnahagsmála í slíku sambandi.

Á þessum tíma var gengi krónunnar reyndar allt of hátt þrátt fyrir töluverðar lækkanir vikurnar á undan.  Fölsku gengi var haldið uppi með umdeildri peningamálastjórnun SÍ.

Þá er komið að kjarna þessa greinarkorns.  Það er alveg á hreinu að forsætisráðherra hefur orðið alvarlega á í stjórn efnahagsmála á Íslandi.  Þrátt fyrir miklu meiri upplýsingar en hinn almenni maður, neitaði Geir að horfast í augu við veruleikann, þó svo að alvöruannarbjöllurnar hringdu út um allt.  Seðlabankinn hafði gengið bónleiður til búðar milli seðlabanka heimsins til að fá lán, en var neitað á þeim forsendum að Ísland væri komið að fótum fram í efnahagsmálum.  Bankakerfið væri með miklar skuldir, vafasöm útlán og allt of stórt (12 sinnum hagkerfi landsins) til að SÍ gæti komið til þrautavarar.

Þrátt fyrir þetta kaus Geir Haarde að horfast ekki í augu við raunveruleikann og trúði því að ,,lágt" gengi sem orsakaði verðbólgu væri aðal vandamálið.  Hann hefði betur hlustað á Einar Odd heitinn sem hélt því allan tímann fram að rétt væri að láta krónuna falla í raunvirði sitt og taka verðbólguskotinu sem af því myndi hljótast.  Þetta myndi styrkja útflutningsatvinnuveg og stöðva gegndarlausa eyðslu íslensku þjóðarinnar og slá á hrikalegan ójöfnuð í inn og útflutning.

Mistök forsætisráðherra og andvaraleysi hans er svo hrikalegt að ekki verður fram hjá því horft.  Það má heldur ekki gleyma því að mörg tæki og tól voru tiltæk sem ekki voru notuð, t.d. bindiskylda á IceSave reikninga, sem reyndar var afnumin í sumar sem leið í stað þess að auka hana.  Það er því algerlega nauðsynlegt að Geir Haarde axli þessa ábyrgð og gefi ekki kost á sér til áframhaldandi forystu fyrir Sjálfstæðisflokkinn á komandi landsfundi flokksins.  Skipstjóra sem verður á alvarleg mistök og nærri hvolfir skipi sínu fyrir andvaraleysi á að hætta.  Geir er að mörgu leiti flinkur maður og hefur haldið ágætlega á spöðunum síðan í hruninu, fyrir utan reyndar algjört sambandsleysi hans við þjóð sína.  Þjóðin hefur þurft að lesa eftir erlendum blöðum hvað sé framundan hjá ríkisstjórninni.  Einnig hefur umhald hans á málefnum SÍ vakið upp efasemdir um stjórnkænsku hans.

ESB og fiskveiðar

 

Það eru miklir óvissutímar í pólitíkinni framundan.  Eitt er þó alveg vís að fólk fær tækifæri til að kveða upp sinn dóm í kosningum.  Hvort sem það verður á næsta ári eða þar næsta.  Að öllum líkindum mun fólk einnig fá tækifæri til að ákveða hvor Íslendingar gangi í Evrópusambandið eða ekki.  Ég vona bara að sú ákvörðun þjóðarinnar verði upplýst ákvörðun en ekki byggð á tilfinningum og ótta vegna þess sem gerst hefur í fjármálum þjóðarinnar undanfarið.

Bloggari hefur lesið sig töluvert til um Evrópusambandið og heimsótt helstu stofnanir þess í Brussel.  Hlustað á kynningu um starfsemina og fengið tækifæri til að spyrja um það sem forvitni leiddi til.  Hlustað á starfsmenn sendiráðs Íslands i Brussel segja frá samskipum sínum við þetta mikla bákn og hvernig þeir upplifa samstarf við bandalagið í gegnum EFTA.

Engu að síður er bloggari ekki sannfærðrur um hvað eigi að gera.  Það hljómar vel að skríða í skjól sambandsins á viðsjárverðum tímum þar sem allt annað en öryggi ríkir hjá afvegaleiddri smáþjóð í stormasömum heimi.  En það eru sjávarútvegsmálin sem allt hefur strandað á hjá Íslendingum.  Ekki gengur að fórna góðu og hagkvæmu fiskveiðistjórnunarkerfi fyrir vitleysuna sem ríkir inna ESB.  Þar sem ákvörðun er tekin í desember á hverju ári í Brussel, um veiðimagn á komandi ári.  Þetta eru maraþonfundir þar sem haldið er á þar til örþreyttir pólitíkusar ná samkomulagi að lokum, sem að engu leiti er fengið á viðskiptalegum forsendum.  Ekki er litið til hagkvæmni eða veiðiþols eða ástand stofna í þeirri umræðu sem þar fram fer. 

Allar veiðiþjóðir innan sambandsins vilja fá að veiða meira á kostnað hinna og fyrir rest er málinu lokið með ákvörðun sem skilar engu fram á vegin en gerir stöðu sjávarútvegs í sambandinu enn verri en hún var.  Sjávarútvegstefnan er notuð sem byggðapólitík en er ekki rekin á viðskipalegum forsendum.  En er það kannski allt í lagi og á þá að horfa til ,,réttlætis" en ekki hagkvæmni?  Á að nota sjávarútvegsstefnu til að halda uppi atvinnu á landsbyggðinni?

Alls ekki.  Sjávarútvegsstefna á að vera eins hagkvæm og mögulegt er.  Tilgangur hennar á ekki að vera til að tryggja atvinnu heldur að skapa þjóðarauð. 

Með hagkvæmni fæst þjóðarauður þar sem tekjur fara ekki allar í kostnað.  Slíkt eykur velferð almennings og skapar aukna velmegun.  Með skynsamlegri veiðistjórn er ekki gengið á auðlindina heldur leitast við að tryggja hámars afrakstursgetu stofna (Maximum Sustainable Yield)

En það er nú eitthvað annað að gerast í Brussel.

Þó bloggari beri mikla virðingu fyrir Evrópusambandinu og því sem það stendur fyrir, að halda frið í Evrópu, og eins þeim árangri sem það nær í uppbyggingu landa eins og fyrrum kommúnistaríkjum austur Evrópu, þá er ekki hægt að fórna fiskveiðum Íslendinga á því altari.

Ofbeldisfólk

Mikið óskaplega gera þessi ofbeldisverk mig reiðann.  Ítrekað hafa hópar ofbeldismanna ráðist á þinghúsið, lögreglustöðvar og nú á ráðherrabústaðinn.  Það er eitt að Íslend skyldi lenda svona illa í fjármálakreppunni en sýnu verra ef við missum eitt af því dýrmætasta sem við höfum átt.  Öryggi borgaranna hér í landi hefur verið með besta móti á heimsmælikvarða.  Ég hef upplifað erlendis þar sem nauðsynlegt er að hafa vopnaða verði við allar opinberar byggingar og þurft að aka ráðamönnum um í bílalestum og loka götum á meðan.  Á Íslandi hefur ekki þurft verði við Alþingishúsið og Bessastaðir vekja mikla athygli þar sem engin sýnilegur vörður er um forseta landsins.  En nú upplifum við miklar breytingar vegna aðgerða fámennra ofbeldismanna.  Manna sem ekki kunna að tjá sig með öðrum hætti.  Það er hreins skömm að þessum aðgerðum þeirra.

Átök við Ráðherrabústaðinn

Á leið heim í kulda og trekk

Það hefur lítill tími gefist til að blogga undan farið enda styttist í ritgerðarskil.  En hér eru þó nokkur atriði sem nauðsynlegt er að koma til skila, meitlað í Google steininn.

Í fyrsta lagi er rétt að benda vini mínum Tryggva Guðmundsyni á að ég hef þegar hafnað Davíð tvisvar.  Þannig að miðað við biblíuna á ég eftir að gera það einu sinni enn.  Best að bæta úr því hér og nú þannig að nógu langt verði um liðið þegar ég hitti félaga mína í jólagufu 20 desember.

Því miður gengur málflutningur Davíðs ekki upp.  Hann virðist vera vonsvikin með hrakfarir sínar í Seðlabankanum  og ekki sáttur við að enda sinn feril á þann hátt sem í stefnir.  Davíð hefur gert margt gott fyrir þessa þjóð og ömurlegt að upplifa að hann virðist tilbúinn að fórna hagsmunum hennar fyrir persónulegan hégóma.  Þetta er farið að minna á þjóðhöfðingja í Afríku, sem oft kunna ekki að sleppa hendinni á stjórnartaumum, enda eru þeir sannfærðir um að enginn annar geti farið í sporin þeirra.  Þeir einir hafi þá „vision" sem þurfi til góðra verka og enda oft með allt í vitleysu eins og sjá má með Mugabe.  

En fleiri þarf að gera upp við.  Ívar er enn við sama heygarðshornið og talar Ísland niður.  En nú er dollarinn í 114 krónum og en sjúklingurinn er allur að braggast, þvert á harkspár Ívars.  Haldi þetta á verður hann að blogga um viðreisnina af auðmýkt og þjóðerniskend.  Það skildi þó ekki vera að botninum væri náð og komin viðspyrna í klifrinu upp.  Ef kappinn nennir að sækja mig til Keflavíkur 19. desember þá  er ég til í að taka þessa umræðu við hann.

En flónin hlaupa eins og hauslausar hænur um borgríkið og brjótast inn í Alþingishúsið og mótmæla við lögreglustöðvar og hvaðeina.  Óskiljanlegt hverju er verið að mótmæla!  Ísland er lýðræðisríki og íbúarnir fá sitt tækifæri til að dæma pólitíkusa fyrir meint mistök.  Er ekki rétt að spyrja að leikslokum og fá meiri upplýsingar áður en stóri dómur fellur.  Síðan er það áskorun til Einars K.  Dríðu i að gefa út hvalakvóta.  Það mun stjúrka verstu óvinum okkar í dag, Bretum og Hollendingum öfugt.  Það eitt og sér réttlætir hvaladráp og myndi gefa þjóðinni viðspyrnu.  Það er ekker sem við getum gert betur til að stjúka þeim öfugt.  Ég vona bara að Einar verði í jólagufunni þannig að ég geti talað hann til.

Héðan er allt gott að frétta.  Frí í dag enda stórhátíð múslima.  Bloggari hefur ekki hugmynd út á hvað þessi hátíð gengur út á en er örugglega mikilvægt fyrir Allha.  Það snýst allt um golf og ritgerð þessa dagana en ánægilegasta uppákoma síðustu viku var þegar boðið var upp á djúpsteiktar engisprettur í kaffistofunni.  Kannski ég taki smá með mér heim og bjóði upp á herlegheitin í jólagufunni.  Ég gæti tekið með súkkulaðimaura sem eftirrétt.  En hér kemur ein góð saga í lokin.

Íslenskur félagi minn var að snæða með Afríkumönnum á ágætum veitingastað og boðið var upp á rækjur.  Ekki leist heimamönnum á þessi kvikindi og voru tregir til að smakka.  En eftir áeggjan félaga míns þá prófaði annar og liftis á honum brúnin.  ,,Þetta er alls ekki slæmt félagi.  Bragðast ein og einisprettur"

Davíð Oddsson

Þetta er merkileg hótun hjá Davíð.  Honum er alveg óhætt að fara út í pólitík aftur, en það bíður hans ekkert bakland til þess.  Ég er sennilega einn af þeim sjálfstæðismönnum sem síðast snéri baki við þessum gamla foringja okkar og ekki hitti ég marga talsmenn hans í dag.  Sjálfum var mér ofboðið þegar Davíð hélt ræðu á morgunverðarfundi hjá Viðskiptaráði.  Þar talaði stjórnmálamaður en ekki embættismaður.  Það eina sem gat bjargað honum frá þessari vitleysu var að geta staðið við það sem hann sagði.  Svo reyndist ekki vera og eftir sátu dylgjur mans sem komin er í ógöngur.  Það er nöturlegt að horfa upp á þennan frækna foringja enda á þessum vitlaus ófæra stíg sem hann gengur þessa dagana.

Ég er honum reiður fyrir að setja stjórnarsamstarfið í hættu, en ég trúi því að þeir tveir flokkar séu best til þess fallnir að leiða þjóðina út úr vandræðunum.  Ekki endilega með sömu foringjum, enda þurfa sumir þeirra að bera ábyrgð á ósköpunum og axla hana.

Ég er farinn að sjá það betur og betur hversu vonlaust er að hafa fyrrverandi stjórnmálamann eins og Davíð við stjórnvölin í Seðlabankanum.  Þó við sleppum nú ósköpunum og hvernig Davíð getur ekki hætt í pólitíkinni og þrumar sínar ræður yfir þjóðinni.  Þá er það ómögulegt fyrir trúverðugleika bankans að hafa stjórnmálamann sem talsmann.  Það er allt öðruvísi manngerð sem þarf til þess að skapa og halda trúverðugleika, en það snýst allt um það hjá Seðlabönkum.

Davíð á að sýna þjóðinni að hann skynji sinn vitjunartíma og segi af sér.  Hvort sem hann er blóraböggull eða ekki, en málið snýst ekki um það í dag.  Hans persóna er ekki nógu mikilvæg til að fórna þjóðinni og þeirri mikilvægu verkum sem hún stendur frammi fyirr.

Davíð: „Þá mun ég snúa aftur"

Davíð og Seðlabankinn

 

Leitin að sökudólgunum er enn í fullum gangi.  Síðasta útspil seðlabankastjóra var áhrifamikið og sem fagmaður í pólitík fær Davíð 5 stjörnur fyrir þetta skemmtilega útspil.  Hinsvegar fær hann enga stjörnu sem seðlabankastjóri fyrir innleggið á morgunverðafundi Viðskiptaráðs.

Málið er að þetta gengur ekki upp hjá Davíð.  Í febrúar situr hann fund út í Bretlandi sem fær kalt vatn til að renna milli skils og hörunds á honum, vegna upplýsinga erlendra sérfræðinga á stöðu íslenska bankakerfisins og þeirrar ógnun sem hagkerfi landsins stafar vegna þess.  Í maí gefur hann út skýrslu þar sem bankakerfið fær fulla skoðun, að það standi traustum fótum og framtíð íslenska hagkerfisins sé mjög björt.  Í millitíðinni afnemur Seðlabankinn þá litlu bindiskyldu sem sett var á innlán bankakerfisins.

Seðlabankinn hafði öll vopn í hendi sér til að takast á við hættulegt ástand og sérstaklega Icesave reikninga Landsbankans.  Hann gat sett bindiskyldu á þessa reikninga, svona 20 til 50 % sem hefði komið í veg fyrir að þessi hættulegu skammtíma innlán færu úr böndunum.  Og koma í veg fyrir að Landsbankinn gæti lánað þessa peninga út svona 14 falt, því miður í frekar vafasöm útlán miðað við sögu síðustu vikna.

En Davíð stráði fræi efasemda á téðum fundi sem hefur orðið allri þjóðinni til umhugsunar.  Hann býr yfir vitneskju um hvað olli þeirri hörðu og afdrifaríku ákvörðun bresku ríkisstjórnarinnar að setja hryðjuverkalög á Íslendinga.  Eitt er víst að ef Davíð segist hafa þessar upplýsingar þá eru þær til og lúra tímabundið í hans höndum.

Orðið á götunni segir að viðskiptaráðherra hafi orðið svona hastarlega á í samskiptum sínum við Alexender Darling fjármálaráðherra Bretlands.  Þessi vitneskja hafi komið Davíðs hafi komið Samfylkingunni út í horn í þeirri refskák sem teflt hefur verið í kringum stöðu hans í Seðlabankanum.  En spurt verður að leikslokum í þessari spennandi þáttaröð: Hvar keypti Davíð ölið?

En það er nánast ógnvekjandi á þessum síðustu og verstu tímum að Seðlabankinn standi í stórpólitískum átökum í landinu, þar sem skotið er föstum skotum, meðal annars á ríkistjórn landsins.  Davíð verður að skilja að hans pólitíski ferill er liðinn þar sem hann gegnir nú starfi embættismanns.  Reyndar ætti hann að skilja sinn vitjunartíma og fara á þau ríflegu eftirlaun sem hans bíða eftir langan og farsælan stjórnmálaferil.  Davíð gerði góða hluti fyrir þjóðina en nú er mál að linni. 

Kosningar og ábyrgð

 

Loksins sér fyrir endann á Ice-save málinu og því ætti ekkert að vera því til fyrirstöðu að gengið verði til samninga við IMF ásamt þeim aðilum sem hugsanlega vilja lána okkur það sem upp á vantar til að verja krónuna og skapa eðlileg utanríkisviðskipti.  Málið er að engin annar kostur er í stöðunni þó ekki verður fram hjá því litið að mikil áhætta fylgir þessum aðgerðum.  Innganga í ESB er síðan seinni tíma mál en bjartsýnustu ESB sinnar tala um að innganga gæti átt sér stað 2011, og þátttaka í myntbandalaginu í framhaldi af því.

Mikið er rætt um hugsanlegar kosningar en bloggari telur það ekki tímabært fyrr en þjóðin hefur náð áttum í þessum málum og öll kurl eru komin til grafar.  Hugsanlega mætti kjósa að vori en sennilega heppilegar næsta haust.  Þær kosningar myndu fara fram í erfiðu árferði á Íslandi, með miklu atvinnuleysi og versnandi kjörum almennings á Íslandi.  Alheimskreppan mun að sjálfsögðu hafa mikil áhrif á Ísland og hversu vel gengur að koma vindi í seglin og ná góðu skriði á ný.

Það er alveg ljóst að menn verða kallaðir til ábyrgðar í næstu kosningum, hvenær svo sem þær verða.  Þeir sem mesta ábyrgð bera verða að víkja og hleypa nýjum mönnum að.  Það eru einfaldlega nauðsynleg skilaboð til þjóðarinnar að menn beri pólitíska ábyrgð og skilji sinn vitjunartíma.

Hinsvegar stendur stefna Sjálfstæðisflokksins keik eftir þessar hremmingar og eins og hingað til mun það verða frelsi einstaklinga til athafna, innan skynsamlegs regluverks, ásamt aðgreiningu á reglusetningum og atvinnulífi í hagkerfinu.  Það má að sjálfsögðu kenna kapítalismanum um margt að því sem gerst hefur, enda er hann ekki fullkominn, en pólitíkusar bera þar mikla ábyrgð.  Kapítalisminn er öflugasta tækið til að keyra upp efnahag þjóðarinnar og bæta lífsgæði Íslendinga.

Ef þjóðin ætlar að snúa sér að sósíalisma vegna þess sem gerst hefur má líkja því við skip sem hefur öfluga aðalvél.  Vegna mistaka skipstjórnarmanna og vélstjóra eru vélarnar settar á fullt þannig að skipið nánast kafsiglir sig og liggur eftir hálfsokkið.  Eftir að búið er að bjarga skipinu frá glötun er byrjað að ræða um að skipta um yfirmenn á skipinu, enda bera þeir ábyrgð á því sem komið hefur fyrir.  En þá heyrast þau sjónarmið að skipta þurfi um vél í skipinu til að útiloka að þetta endurtaki sig.  Nú skal setja litla vél (sósíalisma) þannig að ekki verði hægt að ná skriði á skipið.  Því skuli siglt lötur hægt (lágmarka hagkerfið) þannig að engin möguleiki verði á kafsiglingu.  Aðrar raddir segja þetta hafi ekkert með stærð vélarinnar (kapítalismann) að gera heldur þurfi að koma á samskiptum milli brúar og vélarrúms og kerfum sem komi í veg fyrir glannaskap og aðra kafsiglingu.

Reyndar má segja að kreppur séu nauðsynlegar.  Án þeirra væri ekki sú tiltekt til staðar sem þeim fylgir.  Á Íslandi voru komir fjórir til fimm hópar sem allt áttu og öllu réðu.  Höfðu jafnfram fjölmiðlana á sínu valdi til að ráðskast með þjóðina.  Hikuðu ekki við að blanda sér í póltík og nota aflsmuni sína í formi fjármuna og tangarhaldi á fjórða valdinu til að koma sínu fram.  Kreppa er kvalarfull en gefur tækifæri til að lagfæra margt sem aflaga hefur farið hjá þjóð sem hafi týnt sér í mikilmennsku og hroka og taldi sig vera einstaka í heiminum.

Fiskveiðiarður

 

Bloggari átti þess kost að sitja ráðstefnu hér í Kampala þar sem meðal annars Prófessor Ragnar Árnason hélt fyrirlestur um fiskveiðiarð.  Í skoðunum sínum um fiskveiðimál hefur bloggari oft nefnt fiskveiðiarð sem megin tilgang fiskveiða og nauðsyn þess að fiskveiðistjórnunarkerfið stuðli að slíkum arði, oft kölluð ,,renta"

Í fyrirlestri sínum benti Ragnar á að tilgangur fiskveiða ætti ekki að vera; til skemmtunar, né til að skapa atvinnu eða vernda fiskistofna eða umhverfið.  Fiskveiðar ættu að vera eins hagkvæmar og kostur er og þannig; hámarka nettó ávinning, hámarka félagslega sóknarfæri sem myndu einmitt vernda fiskistofna og umhverfi.  Það segir að eðlileg og uppbyggileg nýtingu auðlindarinnar muni stuðla að fiskveiðiarði sem nýtist sem félagslegur ávinningur fyrir samfélagið.

Stjórnun fiskveiða þarf að taka til ,,harmleika almenninga" sem skapast vegna of mikillar sóknar í endurnýjanlega auðlind, eins og fiskveiðiauðlindin er.  Án markvissrar stjórnunar muni notendur ganga of nærri auðlindinni, þar til allur arður er horfin og endar að lokum með hruni stofna, veiða og samfélaga.

Helstu birtingamyndir slíkrar sóknar eru; of stór fiskveiðifloti, ofnýttir stofnar, léleg afkoma útgerða og sjómanna, lítil sem engin framlegð til GDP, ógnun við líffræðilega afkomu stofna og ógnun við byggðir og fjárhagsafkomu íbúa fiskveiðisamfélaga.

Hægt er að reikna út sókn í stofna þannig að hún skili hámarks arði (Maximum Sustainable Yield) en á bak við slíkt eru mjög flóknar stærðfræði formúlur og of langt mál að útskýra þær hér. 

Á myndinni hér að neðan má sjá línurit sem útskýrir hagkvæmni veiðar miðað við sókn í fiskistofna. Kúrfan sýnir feril tekna af veiðum sem hækkar fljótt með aukinn sókn þar til ákveðnu magni er náð og tekjur fara aftur þverrandi þar þess að fiskistofnar þola ekki sóknina.  Bogalínan sýnir kostnaðinn við veiðarnar sem er línuleg upp á við, þ.e.a.s. að aukin sókn kostar að sjálfsögðu meira.   MSY stendur fyrir það magn sem hámarkar fiskveiðiarð miðað við veiðar þar sem bilið milli tekna og kostnaðar er breiðast.  Þar sem tekju- og kostnaðarlínur skerast (CSY) fara allar tekjur í að greiða kostnað.  Eftir það er kostnaður orðin hærri en tekjur sem því miður er gert með ríkisstyrkjum.

Það eru einmitt líkur á að slíkar óarðbærar veiðar séu stundaðar víða um heim og hafa reikniglöggir menn fundið út að tjónið vegna of mikillar sóknar í fiskistofna í heiminum kunni að nema á bilinu 26 til 50 billjón US$, eftir því hvort miðað sé við 95% eða 90% öryggismörk. 

Íslenskir sjómenn hafa margir haldið því fram að þorstofninn við Ísland sé vannýttur.  En öllu líklegra er að góð veiði bendi til ábyrgrar sóknar og Íslendingar séu að nálagst sinn MSY punkt.  Málið er auðvitað að með veiðum nálægt MSY punktinn þá er afli mjög góður miðað við sóknareiningu, sem er einmitt ástæðan fyrir því að langt bil er á milli tekna og kostnaðar við slíkar aðstæður.  Þannig er hægt að hámarka fiskveiðiarðinn til góðs fyrir greinina, fiskveiðasamfélögin og þjóðina alla.

Ofbeldi og átök

Hvernig í ósköpunum getur ofbeldi og átök hjálpað til í stórhættulegu ástandi sem Íslenska þjóðin stendur frammi fyrir?  Hverju er þessi ofbeldismenn að mótmæla?  Ástandinu?  Er það að mótmæla kreppunni sem nú herjar á heimsbyggðina, eða bara þeim hluta sem snýr að Íslandi?  Eða er verið að mótmæla afleiðingum kreppunnar?

Það má líkja ástandinu á Íslandi við stríðsátök þar sem barist er fyrir framtíð ríkisins.  Aldrei hefur þjóðin þurft jafn mikið á samstöðu að halda og nú.  Svona mótmæli eru ekki til þess fallin að hjálpa til við þau gríðarlega mikilvægu verkefni sem landsstjórnin stendur frammi fyrir að leysa.  Ég hef áhyggjur af samningum okkar við IMF og afstöðu Breta og Hollendinga til þeirrar líflínu sem við þurfum frá alþjóðasamfélaginu.  Koma krónunni á flot og styrkja hana til að lækka verðbólgu þangað til önnur ráð gefast.  Það er ekkert val um þá hluti í dag og þó við viljum taka upp evru þá þurfum við krónuna í millitíðinni.  Staða Íslendinga stendur og fellur með því að þetta takist og stjórnvöld eru að reyna allt sem í þeirra valdi stendur til að svo megi verða.

Það verður nægur tími til uppgjörs.  Við lifum í lýðræðisríki þar sem borgarar hafa kosningarétt og þeir geta gert það sem þeim hugnast í næstu kosningum.  Þangað til munu hlutirnir skýrast og auðveldara verður fyrir fólk að gera það upp við sig hverjum eða hverju er um að kenna.  Hvort fólk vilji hafa núverandi stjórnmálaflokka við völd eða ekki.  En nú þurfum við að standa saman sem aldrei fyrr.  Nota hvern skjöld og hvert sverð fyrir sameiginlegri baráttu okkar Íslendinga.  Ekki að sundra þjóðinni með ofbeldi og átökum.

Mótmæli á Austurvelli í dag

Dagdraumar kommans

 

Fyrrverandi bæjarstjóri Bolungarvíkur, Grímur Atlason, fór mikinn í bloggfærslu sinni í lok síðustu viku.  Ef rétt er munað talaði hann um að frjálshyggjumenn létu fara lítið fyrir sér þessa dagana enda hefði stefna þeirra og kapítalisminn beðið skipsbrot.  Það hlakkaði í kauða enda sér hann fyrir sér útópíu sósíalismans í hillingu, taka yfir eftir sjálfseyðingu þeirra afla sem lagt hafi heims-hagkerfið í rúst.

Bloggari var að velta fyrir sér að spyrna umsvifalaust við fótum og upplýsa bæjarstjórann fyrrverandi um að engan bilbug væri að finna á stefnu og skoðunum bloggara, þrátt fyrir atburði síðasta mánaðar.  En bloggara hugnaðist ekki að ganga í þann félagskap sem lagt höfðu inn athugasemdir við umrædda grein, og var þar leiðum að líkjast.  Bæði var málflutningur höfundar ásamt þeim sem undir  tóku fullur af stóryrðum, upphrópunum og klisjum, en minna fór fyrir rökum og þekkingu.  Ef menn vilja slá um sig hugtökum er lágmark að þeir skilji fyrir hvað þau standa.  Bloggari stór efast um að þessir menn viti hvað kapítalismi stendur fyrir og hvað þá frjálshyggja.  Hvortveggja er vel skilgreint í fræðunum og hægt að gera kröfu til þeirra sem vilja gera sig gildandi með notkun þeirra að kynna sér hvað þau standa fyrir.

Atburðir síðasta mánaðar er enginn bautasteinn yfir kapítalisma eða frjálshyggju.  Hagsveiflur eru ekki bara óumflýjanlegar, heldur nauðsynlegar að áliti margra merkra hagfræðinga.  Reyndar eru hagsveiflur afleiður af kapítalsisma, einkaframtaki og frjálshyggju. En það virkar í báðar áttir, bæði upp og niðursveiflu, enda eru framfarir forsenda þessara afla.  Ef menn vilja finna hagkerfi í heiminum sem er laus við hagsveiflur kemur Norður Kórea og Kúba upp í hugann.  Þar eru engar slíkar enda er hagkerfið og íbúar þessara ríkja við hungurmörk, nánast upp til hópa.  Hvaða ríki eru þá þessi útópía sem bæjarstjórinn fyrrverandi horfir til?  Ekki er það Svíþjóð eða önnur norðurlönd, enda hafa öll þau ríki byggt um velmegun og ríkidæmi með þeirri hugmyndafræði sem um er rætt.  Skandinavía fór í gegnum alvarlega bankakreppu í byrjun tíunda áratug síðustu aldar og eru í alvarlegum vandræðum í dag.  Danir njóta björgunar Evrópusambandsins sem styður dönsku krónuna, hvað sem það kostar þessa dagana.

Það skyldi þó ekki vera Norður Kórea og Kúba sem Grímur og félagar hans horfa til?  Ef þeir vilja hafna kapítalisma, einkaframtaki og frjálshyggju er ekki um mjög mörg önnur ríki að ræða, nema helst í hinum múslímska heimi.  Þar hafa trúarkreddur komið í stað þessara uppbyggjandi hugmyndafræða.  Og þeir sem hafa lesið hagfræði síðustu alda vita að það var einmitt kapítalismi og frjálsræði sem skópu þá velmegun sem ríkt hefur meðal íbúa vesturlanda undanfarna áratugi.  Fyrir þann tíma var hefðarhyggja ráðandi í Evrópu þar sem fátæklingar lutu valdi höfðingja, sem allra náðasamlegast sáu þeim fyrir helstu lífsnauðynjum.  En þó ekki meira en svo að talið var nauðsynlegt að svelta þá til hlýðni. Áður en lýðræði með frjálsræði og almennri velmegun kom til tóku Konungar vald sitt frá guði og höfðingjarnir frá kónginum.  Hvaðan herrarnir í Norður Kóreu og Kúbu taka vald sitt er ekki gott að segja en grunnurinn er ekki langt frá því sem tíðkaðist á fimmtándu öld í Evrópu.

Á síðustu öld var gerð stærsta tilraun mannkynssögunnar þegar kommúnismi var prófaður í nokkra áratugi.  Íbúum þeirra ríkja til mikilla hörmunga, og flest þessi ríki hafa nú snúið við blaðinu og hvað skyldu ríkin eins og Kína og Víetnam nota í dag?  Það skyldi þó ekki vera hugmyndir Adam Smith um einstaklingsframtak of kapítalisma.  Þeir sleppa að vísu lýðræðinu en ágætlega gengur samt að byggja upp efnahagslega velsæld, allavega fyrir útvalin hóp manna.

Kapítalisminn er ekki fullkominn, kannski sem betur fer.  Það er með hann eins og lýðræðið að það besta við hann er hversu ófullkomið hann er.  Flestir merkustu hagfræðingar síðustu aldar höfðu mestar áhyggjur af því að kapítalisminn myndi tortíma sér, ekki af því hann væri svo ómögulegur, heldur vegna þess hversu vel hann virkaði.  Reyndar taldi John Maynard Keynes, áhrifamesti hagfræðingur síðustu aldar, að hann væri að bjarga auðhyggjunni frá tortímingu með því að benda á aukið mikilvægi ríkisumsvifa.  En sá hagfræðingur sem mest áhrif hafði á umræðu um hagsveiflur var Austurríkismaðurinn Scumpeter.  Hugmyndir hans um hagsveiflur og orsökum þeirra voru mjög ólíkar hugmyndum Keynes.  Scumpeter var hugmyndaríkur íhaldssamur hagfræðingur með rómantískar skoðanir á framtíð hagvaxtar og kapítalismans.  Hann taldi reyndar að kapítalisminn myndi líða undir lok, en ólíkt skoðunum Karl Marx sem taldi að hann myndi tortíma sér vegna galla, að það yrði vegna velgengni auðhyggju og kosta sem fjármagnshyggjan hafði og frjálshyggjan myndi líða undir lok vegna þess.  Afskipti ríkisstjórna yrðu meiri og meiri og áhrif stjórnmálamanna aukast sem myndi koma í veg fyrir að frumkvöðlar fengju þrifist til að viðhalda drifkrafti atvinnulífsins.

Það er nákvæmlega það sem bloggari óttast að muni gerast eftir þessa djúpu lægð í hagsveiflu dagsins í dag.  Að í kjölfarið muni stjórnmálamenn sannfæra almenning um nauðsyn þess að þeir axli aukna ábyrgð með meira valdi og áhrif þeirra verði meiri í framtíðinni, á kostnað hins frjálsa hagkerfis.  Þegar má sjá þetta gerast í Bretaveldi þar sem Gordon Brown hefur tekið tuga milljarða punda að láni frá olíuríkjum og Kína til að auka vægi ríkisins í hagkerfinu.  Byggja svo sem tvö flugmóðurskip og dreifa fjármunum til valdra einstaklinga í nafni uppbyggingar á litlum og meðalstórum fyrirtækjum.  Það er ekki fyrsti spádómur Scumpeters sem rætist í þessari birtingarmynd hagfræði dagsins í dag.

Úr ranni páfans

Þetta er frábær hugmynd frá páfagarði.  Í þeim sósíalísku tímum sem nú taka við eftir ,,dauða" frjálshyggju og kapítalisma væri hægt að heimfæra þetta upp á bankamenn framtíðarinnar.  Setja þá í sálfræðipróf til að kanna græðgi þeirra.  Koma í veg fyrir að gráðugir menn afvegaleiði hagkerfið sem síðan bitni á almenningi.  Þetta gæti verið einn af hornsteinum hins fullkomna heims þar sem fullkomnun ríkir.  Allt undir stjórn og engar hagsveiflur.  Ef til vill verður þetta bara himnaríki!

Kynhvöt kaþólskra presta könnuð

Fiskveiðikerfið

 

Í tengslum við bankakreppuna hafa margir málsmetandi stjórnarastæðingar sett fram hugmyndir um breytingar á tveimur veigamiklum stoðum fiskveiðastjórnunarkerfisins.  Hér er um að ræða kvótakerfið og ákvörðun um veiðimagn á þorski.  Sem mikill áhugamaður um þessi mál vill höfundur koma á framfæri sínum skoðunum á þessum mikilvægu málum.

Þessir talsmenn hafa ítrekað komið þeim skoðunum sínum á framfæri að nota ætti þær hörmungar sem riðið hafa yfir landsmenn til að leggja niður kvótakerfið.  Ekki er að sjá miklar hugmyndir um hvað skuli taka við í staðinn en væntanlega eru tveir megin kostir sem til greina koma. Í fyrsta lagi að gefa veiðar frjálsar og hleypa stjórnlausum flota til veiðar, svona líkt og ástandið var orðið upp úr 1980, þar til ekki fæst fyrir kostnaði, sem þá mun draga úr veiðum.  Hinn kosturinn sem mest er rætt um í þessu samhengi er að nota sóknaraðferð til að stjórna veiðum.  Ókosturinn við þá aðferð er að hún er í eðli sínu mjög óhagkvæm og liggja margar rannsóknir að baki til að styðja þá fullyrðingu.  Engin þjóð hefur náð að skapa fiskveiðiarð með þessari aðferð, þar sem hún ýtir undir óhagkvæmar veiða.  Stærð og veiðigeta flotans eykst stöðugt og takmarkanir eru í formi takmarkaðs tíma sem skip mega stunda veiðar og flotinn meira og minna bundin í höfn.  Erfitt er að hafa stjórn á því hvaða tegundir á að veiða, eins og nauðsynlegt hefur verið undanfarið með milum viðgangi ýsustofns en lélegum þorskstofni.  Framseljanlegt kvótakerfi hefur hinsvegar sannað sig sem öflugt stjórntæki til að ná fram hagkvæmni og stýra afurðum inn á markaði og hámarkar þannig verðmæti aflans.  Um þetta liggja margar rannsóknir en ennþá hefur höfundur ekki rekist á neina sem sýnir fram á hagkvæmni dagakerfis, þvert á móti.

Varðandi veiðimagn notast stjórnvöld við ráðleggingar Hafró.  Hafró er rannsóknarstofnun rekin af ríkinu og heyrir undir Sjávarútversráðuneytið.  Hér skal ekki haldið fram að aðferðir Hafró séu fullkomnar, enda um flókið viðfangsefni að ræða.  Mælingar á stofnstærð, áætlun um náttúrlegan dánarstuðul og veiði eru ákveðin eftir fyrirfram gerðum, og alþjóðlega viðurkenndum, aðferðum.  Ef sjávarútvegsráðherra myndi ákveða að fara ekki eftir þeirri einu stofnun sem notar vísindalegar aðferðir til þessa, væri það nokkuð sérkennilegt, svo ekki sé meira sagt að teknu tilliti til þess að stofnunin lýtur stjórn hans.  Það er eðlilegt að menn setji fram gagnrýni á aðferðir stofnunarinnar, en það þarf að vera byggt á vísindalegum grunni, en ekki með því einu að halla sér afturábak í sófann og komast að niðurstöðu.  Aðferðir Hafró eru að því leiti góðar að þær lúta viðurkenndum aðferðum, eins og áður er sagt, og því hægt að greina þær og gera athugasemdir þar sem mönnum finnst það eiga við.  Sjómaður sem heldur því fram að hann viti að sjórinn sé fullur af fiski, og byggir það ekki á neinum gögnum heldur innsæi og tilfinningu, notar ekki vísindalega aðferð, og þar af leiðandi ekki viðurkennda.  Í svona veigamiklu máli þarf að nota þær bestu aðferðir sem hægt er og til eru og reyna að leggja hlutlægt mat á málið.

Það er skoðun höfundar að allt tal um að ríkið eigi að leysa til sín kvótann, enda sé staða útgerðarinnar svo veik eftir bankahrunið að lítil viðspyrna verði, sé ekki bara siðfræðilega röng heldur muni hún draga verulega úr möguleikum þjóðarinnar til að ná góðri viðspyrnu efnahagslega aftur meðal samfélaga þjóðanna.  Kvótakerfið hefur marg-sannað ágæti sitt sem hagkvæmt stjórntæki til að stilla saman veiðiþol og veiðigetu með tengslum við markaði, og þar með skapa fiskveiðiarð.  Eftir því er tekið víða um heim og hafa bæði Norðmenn og Evrópusambandið íhugað að taka upp framseljanlegt kvótakerfi.  Við megum ekki við því nú að draga úr hagkvæmni fiskveiða á þeirri ögurstundu sem við stöndum nú með rómantík eina að leiðarljósi.

Hvað varðar veiðimagn og að spýta í lófana og nota fiskimiðin til að rétta þjóðarskútuna af, vill höfundur segja eftir farandi.  Fiskistofnarnir eru endurnýjanleg auðlind.  Ólíkt olíuvinnslu þar sem hægt er að velja hvort lind sé kláruð á 10 árum eða 50, þarf að gæta þess að viðgangur fiskistofna sé nægilegur til að hámarka arðinn af veiðunum.  Ákveða þarf stofnstærðir, á þann besta hátt sem hægt er, og veiða síðan það magn úr þeim sem gefur mestan arð (Maximum Sustainable Yield).  Veiði umfram það myndu kosta þjóðina mun meiri vexti en eru á þeim lánum sem okkur bjóðast í dag.  Ef Íslendingar vilja hinsvegar, eftir að hafa skuldsett þjóðina um áratugi fram í tímann, ganga verulega á fiskistofna og bjarga sér til skamms tíma, má líkja því við að pissa í skóinn sinn.  Ef við rænum fiskstofnunum frá unga fólkinu  og möguleikanaum á að nota þá til að greiða niður skuldirnar sem þau erfa, mun þetta fólk flýja land og búa sér og sínum betra líf erlendis.

 

Gróusögur

Það eru góðar fréttir að Íslendingar hafa sótt formlega um aðstoð frá IMF.  Þetta eru viðsjáverðir tímar og nánast óhugnarlegt að fylgjast með því sem er að gerast í efnahagsmálum heimsins.  Málið er að kanarífuglinn er dauður en námumennirnir eru ekki sloppnir út.  Það stefnir í stórkostleg vandræði víðar en á Íslandi.

Á meðan bloggari fylgist gaumgæfilega með atburðum heima og heiman, áhyggjufullur en samt enn með vonarneista um að allt fari þetta nú vel, eru sumir að spinna sögur uppúr mjög svo vafasömum staðreyndum.  Þessir aðilar nærast á ástandinu og leggja allt út á versta veg og ætla mönnum allt það versta.  Að sjálfsögðu eru þeir sem mest eru áberandi og mestu ábyrgðina bera, þeir sem verða fyrir þessu aðkasti.

Davíð Oddsson er mönnum sérstaklega hugleikinn og menn hika ekki við að beygja til staðreyndir til að gera söguna mergjaðri.  Hann ber ekki bara ábyrgð á ástandinu á Íslandi, heldur öllum heiminum líka.  Kastljósviðtal á að hafa komið Bretum til að setja hryðjuverkalög á Íslendinga, og skiptir litlu þó það hafi fengið staðfest frá Darling sjálfum, að hann hafi ekki haft hugmynd um viðtalið við Davíð þegar hann tók sínar ákvarðanir gegn Íslendingum.  Davíð á að hafa komið hruninu af stað með ummælum sínum í umræddum Kastljósþætti.  Rædd er um að hann sé eini seðlabankastjóri í heiminum sem ekki hafi hagfræðimenntun.  Lítið er talað um að hinir tveir bankastjórarnir eru hagfræðingar en Davíð hefur reynslu sem æðsti yfirmaður efnahagsmála Íslands til tólf ára. 

Í þessu sambandi er gaman að geta þess að seðlabankastjóri Bretlands kom hruni af stað um allan heim í gær með óvarlegum yfirlýsingum um væntanlega kreppu þar í landi.  Ameríkaninn Greenspan gerði gott betur í gærkvöldi þegar hann sagði að ástandið væri alvarlegra en ímyndunarafl hans hefði náð yfir, og hrinti því út af brúninni sem Bretinn skildi eftir.  Davíð sagði ekkert í umræddum þætti annað en það sem þjóðin þurfti á að halda á þeim tíma.  Maður með mikla reynslu sem var að stappa stáli í þjóð sína.  Það hefði hinsvegar verið heppilegra ef hann hefði ekki verið seðlabankastjóri í þessu viðtali.  Og það skal einnig viðurkennt stjórn Seðlabankans í peningamálum þjóðarinnar undanfarið vekur upp miklar efasemdir.  En það er nauðsynlegt að skoða þessi mál þegar um hægist og málin verða upplýst, en ekki geta sér til og spinna sögur.

Miklar sögur hafa verið sagðar af fjármálaráðherra og hversu lélegur hann væri í ensku, enda hefði hann með heimskulegu símtali sínu til starfsbróður síns í Bretlandi, komið á milliríkjadeilu.  Nú er komið í ljós, svo óyggjandi er, að Darling hrindi í starfsbróðir sinn á Íslandi, sem sat þá á ríkisstjórnarfundi, og allt samtalið ber með sér að breski ráðherrann var mjög óstöðugur í samtalinu og illa upplýstur um þau málefni sem hann vildi ræða um.  Sem Íslendingur ber ég höfuðið hátt hvað þetta samtal varðar og ljóst að allar sögurnar voru komnar frá Gróu gömlu á Leiti.

Dómstóll götunnar er venjulega vondur og ráðlegt að bíða réttra upplýsinga áður en niðurstaða er fengin.  Fettaþurrðin er óbærileg en hún réttlætir ekki gróusögur.

Bloggari var ánægður með sinn mann í kastljósinu á miðvikudagskvöldið.  Geir sýndi mikla yfirvegun og þekking á því sem rætt var um, en Sigmar spyrill var sjálfum sér og Sjónvarpinu til skammar.  Það er óþolandi að spyrill missi gjörsamlega stjórn á skapi sýnu í viðtali sem þessu.  Okkur sem þyrstir í fréttir að atburðum, kemur ekkert við persónulegt álit eða ergelsi spyrilsins.  Hann á að fá upplýsingar frá forsætisráðherra en ekki æpa hann í kaf.  Stundum komu þrjár spurningar í einu þar sem Geir var ekki gefið færi á að svara fyrir látum í spyrlinum. Yfir það heila hafa Íslenskir fréttamenn staðið sig ömurlega í þessu gjörningaveðri öllu saman.