Gjaldeyrisskiptasamningar

Gjaldelriskiptasamningar nokkurra aðila við gömlu bankanna hafa verið mikið í umræðunni undanfarið, ekki furða þar sem um risavaxnar upphæðir er að ræða.  Það hangir eitthvað á spýtunni hvað þetta allt varðar.  Hvað skyldi það vera?

Gjaldeyrisskiptasamningar eru einfaldlega samningar um kaup á krónum eða erlendum gjaldeyri á ákveðnum tímapunkti, og síðan sala á þeim á markaðsvirði á einhverjum tilteknum tímapunkti í fratíðinni.  

Ljóst er að bankarnir voru ekki að taka stöðu í málinu og þurftu því að gera samninga annars vegar við kaupendur á krónum og hinsvegar kaupendum á erlendum gjaldeyri.  Hér koma tilgátur bloggara í þessu dularfulla máli þar sem meðal annars ásakanir um að fólk hafi verið platað hafa verið bornar á borð landsmanna.

Stór eignarhaldsfélög, Exista og Kjalar, sem skulduðu mikið í erlendum lánum en áttu miklar eignir á Íslandi vildu gera samning um kaup á erlendum gjaldeyri til að verja sig fyrir falli á krónunni, þar sem skuldir þeirra myndu aukast en eignir á Íslandi minka.  Þetta voru gríðarlegar upphæðir en samningurinn er gerður fyrir bankahrunið við gömlu bankana.  Þessi félög óttuðust að krónan stæði höllum fæti og vildu með þessu verja hagsmuni sína.  Ef krónan hefði hækkað og þeir hefðu sniðið stakk sinn eftir vexti hefði hækkun krónu þau áhrif að eignirnar hækkuðu í verði í krónum talið en skuldirnar lækkuðu í erlendum gjaldeyri.  Bráð snjallt í sjálfu sér í þeirri óvissu sem ríkir í gjaldeyrismálum Íslendinga.  En bankarnir urðu nú einhvern vegin að finna aðila sem trúðu orðum forsætisráðherra um að krónan væri vanmetin og gæti ekki annað en hækkað í verði.

Miðað við fréttir undanfarið voru það sjávarútvegsfyrirtæki og lífeyrissjóðirnir sem urðu ginningarfíflin í málinu.  Útvegsmenn halda því reyndar fram að formaður Glitnis hafi platað þá til að gera þetta.  Þeir voru sem sagt ekki menn til að taka slíka ákvörðun og létu Samherjaforstjórann gabba sig.  Ekki létu þeir duga að tryggja framlegð sína, eins og reynt var að halda fram, heldur tóku miklu stærri stöðu með krónunni.  Þeir hefðu sjálfsagt betur farið í næstu sjoppu með fullan poka af tíköllum og dælt í peningakassa Rauðakrossins.  Eða þá að fljúga til Las Vegas ef upphæðir væru ofar þess sem þeir gátu borið í pokum.

Útgerðarmenn hafa brugðis miklu traust sem margir hafa borið til þeirra og skaða málstað sinn verulega með slíkri ævintýramennsku og meðhöndla af kæruleysi fjöregg þjóðarinnar, fiskveiðiauðlindina, sem þeim hefur verið treyst fyrir.  Veðsett hana fyrir þessari lántöku og lagt hana undir í pókerspili.  Fullyrðing þeirra um að þeir hafi verið plataðir af Þorstein Má er í besta falli grátbrosleg.

Hinsvegar eru forsvarsmenn lífeyrisjóða að gambla með lífeyrir landsmanna sem er ekki betra en virðingarleysi útvegsmanna fyrir auðlind þjóðarinnar.  

Viðskiptaráðherra fullyrðir, að vísu á mjög loðinn hátt, að ríkið muni ekki hlaupa undir bagga með útvegsmönnum og þeir látnir gera upp á því gengi sem verður þegar samningar renna út, eins og ráð var fyrir gert.  Í því sambandi er hér önnur tilgáta bloggara hvað þetta varðar.

Hlaupi ríkið undir bagga með þeim hætti að gömlu bankarnir, eða fjárfestingafélögin sem tóku stöðu gegn krónu, beri skarðan hlut frá borði verður það að bera kostnaðinn af því.  Fjárfestingafélögin munu ekki sætta sig við lélegra gengi en verður við lok samnings, ella munu þau sækja ríkið.  Ef t.d. væri gert upp á sitthvoru genginu við félögin en við útvegsmenn og lífeyrisjóði munu kröfuhafar í gömlu bankanna leita réttar sín og sækja það til ríkisins.  Það er alveg á hreinu að allt sem ríkið kemur til með að gera sem gengur gegn hagsmunum kröfuhafa, verður það að bera.  Ríkið er ekkert annað en skattgreiðendur og því hægt að stilla þeim upp gagnvart aðilum sem ekki kunnu fótum sínum forráð.

Nýlega yfirtók ríkið 300 milljarða kröfur Seðlabankans í fjármálafyrirtæki með skuldabréf frá gömlu bönkunum.  Það er með ólíkindum að bankarnir hafi getað gefið út skuldabréf til hvors annars til að nota sem veð fyrir endurvirkum lánum Seðlabankans og með ólíkindum að slíkt hafi verði samþykkt af bankanum og Fjármálaeftirlitinu.  Með þessu var m.a. verið að tryggja það að ef einn banki færi í þrot myndu hinir fylgja í kjölfarið.  Hér er um kerfisbundna villu að ræða en ekki slys.  Það verður að greina þar á milli enda er tjón af jarðskjálfta annarskonar  en það sem orsakast af brotum á byggingarreglugerðum.