Skotgrafahernaður

Tilgangur kvótakerfisins

Það var athyglisvert að hlusta á Ingva Hrafn rekja garnirnar úr Atla Gíslasyni, formanni sjávarútvegsnefndar Alþingis á sjónvarpsstöðinni Ínn.  Að vísu gætti svolítils misskilning hjá Atla um tilgang kvótakerfisins, en hann taldi það sett á til að vernda fiskistofna.  Það má öllum vera ljóst sem kynna sér upphaf og tilurð kerfisins að það var sett á til að auka arðsemi og draga úr gegndarlausu tapi útgerðar, sem komin var til vegna allt of mikillar sóknargetu flotans.  Útgerðarmönnum var boðin nýtingarréttur auðlindarinnar í skiptum fyrir þann beiska kaleik að skera niður flotann.  Í þessu samhengi er rétt að geta þess að ekki þarf kvótakerfi til að vernda fiskistofna, enda hægt að setja hámarksafla á hverja tegund fyrir hvert ár og leyfa síðan frjálsar veiðar.  Slíkt myndi tryggja viðgang fiskistofna miðað við réttar forsendur um hámarksafla en myndi kalla á mikla sóun í útgerð og hrun á mörkuðum.  Um það snýst kvótakerfið.

Skotgrafahernaður

Að öðru leiti mátti skilja á Atla Gíslasyni að hann væri maður sátta og vildi forðast ,,skotgrafahernað" í málefnum sjávarútvegs, ólíkt varaformanni sjávarútvegsnefndar sem notar hvert tækifæri til tala niður til atvinnugreinarinnar.  Atli taldi slíkt ekki vænlegt til árangurs og fullvissaði áhorfendur um að engin hætta væri á að varaformaðurinn tæki við formensku, enda tilheyrði það embætti Vinstri Grænum.

Atli virðist vera vel að sér um sjávarútveg og vera nokkuð vel tengdur við aðila í greininni.  Hann hvatti útvegsmenn og fiskverkendur til að koma að ,,sáttarnefndinni" sem þeir hafa gengið frá vegna átaka við sjávarútvegsráðherra, og taldi það líklegast til að ná sáttum sem þjóðin og sjávarútvegurinn gætu unað við.  Nauðsynlegt væri að tala saman og aðilar fengju tækifæri til að útskýra sína hlið á málunum og hvernig sameiginlegir hagsmunir yrðu tryggðir.  Hvort hægt væri að bæta núverandi sjávarútvegsstefnu með þjóðarhag að leiðarljósi.

Þjóðarsátt um þjóðarhagsmuni

Þetta er alveg rétt hjá formanni sjávarútvegsnefndar og gefur von til að málin verði leyst með þeim hætti að fiskveiðiauðlindin gefi hámarks arðsemi fyrir Íslendinga í framtíðinni.  Öfgafullur ,,skotgrafahernaður" í þessum málum er ekki leiðin til að rata þann veg, þar sem þekking og fagmennska víkur fyrir alhæfingum, upphrópunum og fullyrðingum.  Við getum lært það af sögunni að slíkar aðferðir eru árangursríkar fyrir einstaklinga, stefnur og strauma, en eru ekki líklegar til tryggja sátt eða þjóðarhag.

Auðlindin er þjóðareign Íslendinga og mikilvægt að ákvarðanir sem teknar eru um framtíðarskipan hennar taki mið af því.  Þetta snýst um fiskveiðiarð og skiptingu hans.  Það verður erfitt að byggja slíkar ákvarðanir á hugtökum einum saman eins og réttlæti og sanngirni, en sitt sýnist hverjum í þeim efnum.  Stjórnvöld þurfa að ganga til sátta í þessu máli, ólíkt því sem á undan er gengið, og málflutningur Atla Gíslasonar gefur von um slíkt.

Gunnar Þórðarson

  

Athugasemdir

[Sigurjón Þórðarson, 2.2.2010 kl. 10:56]

Gunnar, þessar fullyrðingar þínar standast alls ekki um tilurð kvótakerfisins þ.e. að það hafi verið sett á til þess að bæta arðsemi, og vil ég beina því til því að þú kynnir þér frumvarpið að breytingum á lögum nr. 81/1976 þegar kvótakerfið var sett á til reynslu í eitt ár árið 1983. http://www.althingi.is/altext/106/s/pdf/0188.pdf

Í athugasemdum með 1. grein kemur greinilega fram að markmiðið var fiskvernd.  Þegar kvótinn var settur á þá var þorskveiðin 300 þús tonn og þótti lítið, en núna er veiðin einungis um 150 þús. tonn - Markmið kerfisins var að auka fiskveiðar en raunin er gríðarleg skerðing.

Hvað varðar aukna arðsemi og hagkvæmni þá er einsýnt að þriðjungi minni þorskafli skilar þjóðinni minni tekjum en ella og svo eru útgerðirnar gríðarlega skuldsettar.  Í umræðunni hefur verið svæsin skuldsetning trilluútgerð Ásbjörns Óttarssonar þingmanns sem skuldar vel á annan milljarð króna  en því miður er þessi skuldsetning langt frá því að vera einsdæmi í greininni.

Allt tal um einhverja hagkvæmni og hagræðingu kvótakerfisins er nánast fábjánalegt í ljósi skuldasöfnunar útgerðarinnar á síðustu árum.

[Auðun Gíslason, 2.2.2010 kl. 11:18]

Hið yfirlýsta markmið með setningu laganna var að vernda fiskistofnana!

[Ingvi Rúnar Einarsson, 2.2.2010 kl. 14:50]

Sæll Gunnar.

Kvótakerfið var sett fyrst á til verndar á þorski,og síðar koma aðrar tegundur inn.

Þú segir að það verið meðal annars sett til að fækka flotanum,og auka hagræðingu.Ef svo hefur verið,þá held ég að hagræðingin hafa farið fyrir bí.Því fækkun flotans var með þeim hætti að vertíðarbátar voru gerðir upptækir,en bætt við skuttogara i flotann.Ef það hefur verið hagræðing,þá held ég að dæmið hafi verið vitlaust reiknað.

Skuttogarar voru dýru verði keyptir,þar kom að fjármagnskostnaður,sem bættist til mikilla muna.Olíukostnaður jókst mikið.Og veiðafærakostnaður,þar sem að alltaf var verið að styrkja veiðafærið með dýrara efni.Og ekki sé minnst á tækjakostnað.

Hér fór gífurleg sóun á verðmætum,góðum bátum var fleygt(settur í brotajárn).En þjóðin varð að kosta greiðslu fyrir í nafni úreldisgjalda.

Ég sagði í upphafi,að fyrst hafi kvóti settur á þorsk,en síðar bætt fleiri tegundum við.Þetta var gert þegar kvótinn fekk veðheimild.Það var krafist kvóti á allar tegundur,einungis til að hægt væri að selja eða veðsetja hann.

Hér fór í raun vernd fiskistofnanna í tóma vitleysu.Græðgi útgerðarmanna varð til þess að fólkið í landinu ofbauð.Og nú er mælirinn fullur,fólkið vill uppræta spillinguna,sem af þessu hlaut.En því miður er nokkuð seint í rassinn gripið.

Það er eðlilegt að þegar svona er ástatt hjá þjóðinni,að hún bendi á þá auðlind,sem hún réttilega á.En þá kemur í ljós,að útgerðin er skuldug upp fyrir haus,og ekkert af þeim að taka.Þá myndast reiði þjóðarinnar ekki síst vegna þess,að fjármagn það,sem myndaðist við sölu og leigu veiðiheimildar er farið út úr greininni.

Þakka samfylgdina á löngu liðnum árum.Bið að heilsa.

[Gunnar Þórðarson, 3.2.2010 kl. 21:50]

Sæll Ingvi og gaman að heyra frá þér.  Kærar þakkir fyrir gamla daga.

Ég hef kynnt mér vel tilurð og setningu kvótakerfisins.  Fylgdist reyndar vel með því og var eini Vestfirðingurinn, ásamt vini mínum Eiríki Böðvars, sem fylgdist með á alþingi og ræddi málin við þingmenn á þessum ögurtímum.  

En það sem meira er þá hef ég lesið mig í gegnum dagblöð, lesið ræður af þingi og bókanir Fiskiþings frá þessum tíma.  það er alveg á hreinu til hvers kvótinn var settur og það hafði ekkert með fiskvernd að gera.  Að sjálfsögðu ekki enda engin þörf á að setja kvóta til þess.  Það var miklu einfaldara að taka ákvörðun um árlegan hámarksafla.

Ég skil ekki hvers vegna andstæðingar kvótans vilja breyta sögunni og skrumskæla það sem gerðist.  Málstaður þeirra hlýtur að vera nógu góður til að standa undir sér á þess.  Eða hvað?

Þetta eru tvö aðskilin mál.  Hámarksafli á ári og kvótakerfið.   Kvótakerfið reiknar ekki þorsk inn í stofninn og eingin hefur haldið því fram.  Hinsvegar er mikilvægt að veiða ekki meira en stofnar þola.  Það er ákvörðun ráðherra eftir ráðleggingar  Hafró.

Kvótinn var settur á til að draga úr sóknarþunga.  Skipastólinn var allt of stór og tapið á útgerðinni gríðarlegt.  Áður hafði verið notast við millifærsluleiðir og gengisfellingar.  Þetta hafði skapað mikinn kostnað fyrir þjóðina og því kominn tími til að nota önnur tól.  Útgerðarmenn fengu nýtingarréttinn á auðlindinni en þurftu í staðin að taka á sig gríðarlegan niðurskurð á flotanum.

Ég ætla ekki að verja gegndarlausa skuldarsöfnun eins né neins.  Hvorki útgerða, steypustöðva, smásöluverslana né flugfélaga.  En það hefur heldur ekkert með kvótann að gera 

[Árni Gunnarsson, 4.2.2010 kl. 00:38]

Fátt er mikilvægara en að fá útskýringar á þessu fjandans kvótakerfi frá manni sem hefur talað við fjölda alþingismanna og meira að segja lesið mikið.

Nú er mér það loksins ljóst að það hefur ekkert með fiskvernd að gera að draga úr sókn. Loksins!

Annars er það nú líklega ekki aðalmálið hvað þessi hringavitleysa öll kallast. Það sem máli skiptir er að aflamar hefur minnkað um helming frá því kerfið var tekið í notkun og síðan eru liðin 27 ár.

Norðmenn og Rússar spörkuðu þessari vísindaráðgjöf um aflamark á þorski í Barentshafi alla leið til Suðurpólsins aldmótaárið 2000. 130 þús. tonna hámarkið frá Alþjóða hafrannsóknarráðinu var innrammað og hengt upp á vegg. Veiðin var mæld um 300 þús. tonn og opinbert leyndarmál að hún var miklu meiri.Nú hefur þessi veiði orðið 600 þúsund tonn samkvæmt tillögu Ráðsins eftir að allar þess reglur voru brotnar í 10 ár.

En það er áríðandi að skrifa langa og ábyrgðarþunga pistla um ábyrgð okkar stjórnvalda á því að halda meðalþunga þorskstofnsins þil skefjum þar til úrkynjun vegna svelti er kominn að því marki að vísindamenn fari að rita lærðar greinar um mikilvægi þess að stöðva þorskveiðar.

En ertu viss um að þú sért ekki að misskilja eitthvað og taka feil á þorskinum og refnum sem er bráðnauðsynlegt að friða?