Rótarýklúbbur Ísafjarðar 75 ára

Rótarýklúbbur Ísafjarðar fagnar 75 ára afmæli laugardaginn 20. október. Það var sumarið 1937 sem umdæmisstjóri dönsku Rótarýklúbbanna, E. Ipsen, var á ferð hér á landi til að heimsækja Rótarýklúbb Reykjavíkur, sem þá var eini klúbbur landsins. Reykjavíkurklúbburinn hafði starfað í þrjú ár og var Ipsen að undirbúa stofnun fleiri klúbba hér á landi. Eftir heimsókn til Reykjavíku lá leið hans til Ísafjarðar þar sem hann átti fund með heimamönnum og var meðal annarra gesta, Árni Friðriksson fiskifræðingur. Ísfirðingar þurftu ekki mikla hvatningu við þar sem Rótarýklúbbur Ísafjarðar var stofnaðu 20. október 1937 á heimili Jónasar Tómassonar bóksala og konu hans Önnu Invarsdóttur. Voru fundir næstu tvö árin haldin á heimili þeirra hjóna eða í sumarbústað þeirra í Tunguskógi.

Stofnun klúbbsins var athyglisverð fyrir þær sakir að á þessum tíma var pólitíkin hatrömm á Ísafirði, enda bærinn kallaður „Rauði bærinn". Stofnun klúbbsins var söguleg þar sem hann var stofnaður þvert á pólitískar skoðanir, sem margir hefðu talið ómögulegt á þeim tíma. Klúbburinn gaf mönnum kost á því að hittast á hlutlausum velli án tillits til pólitískra skoðana.

Margir merkir félagar hafa verið í Rótarýklúbbi Ísafjarðar og má nefna að þrír félagar hafa gengt æðstu stöðu hreyfingarinnar á Íslandi sem umdæmisstjórar; en þeir eru Kjartan J. Jóhannsson læknir, Ólafur Helgi Kjartansson sýslumaður og Kristján Haraldsson Orkubússtjóri.

Rótarýmenn halda fund vikulega þar sem hin ólíkustu málefni eru kynnt, af félögum eða gestum sem boðið er til fundar. Margir hafa fengið tækifæri til að kynna hugðarefni sín sem oft hafa orðið að framfaramálum fyrir samfélagið. Hér skal getið fundar þar sem Jóhann Gunnar Ólafsson kvaddi félaga sína eftir 25 ár í klúbbnum og minntist í erindi sem hann flutti við tækifærið að það væri einkum tvennt sem honum lægi á hjarta þegar hann nú kvaddi Ísafjörð; að bæjarrútstir Helga Hrólfssonar á Eyrartúni og gömlu verslunarhúsin í Neðstakaupstað yrðu varðveitt frá eyðileggingu. Það væri sín síðasta og eina ósk til samborgara sinna, er hann hyrfi héðan, að þessum gersemum yrði ekki spillt.

Gunnar H. Jónsson var forseti klúbbsins á þeim tíma og ásamt tveimur öðrum rótarýfélögum, Jóni Páli Halldórssyni og Guðmundi Sveinssyni, tóku þessum hvatningarorðum sýslumans af alvöru og sameiginlega stóðu þeir fyrir öflun fjárs til að standa undir endurbyggingu verslunarhúsanna í Neðstakaupstað, og stýra þeim framkvæmdum.

Klúbburinn stóð fyrir söfnun hlutafjár við stofnun Flugfélags Íslands árið 1941, til að bæta samgöngur í lofti til Ísafjarðar. Erindi sem Baldur Johnsen, héraðslæknir hélt um skógrækt varð kveikjan að stofnun Skógræktarfélagi Ísafjarðar 1944. Vorið 1957 stofnaði klúbburinn Blóðgjafasveit Ísafjarðar í framhaldi af erindi sem Úlfur Gunnarson yfirlæknir hélt á Rótarýfundi. Á fimmtíu ára afmæli klúbbsins stóðu félagar fyrir örnefnamerkingu við þjóðveginn við Skutulsfjörð árið 1987. Nú stendur yfir endurnýjun þessara skilta og stefnt að því að ný skilti ásamt kynningarbækling á örnefnum verði tilbúið að vori komandi. Klúbburinn setti upp útsýniskífu á Arnarnesi og vinnur við að setja veglegar merkingar á sögufræg hús í bænum. Kúbburinn hefur í gegnum tíðina beitt sér fyrir hinum ýmsu framfaramálum í bæjarfélaginu sem ekki verða tíunduð hér.

Í tilefni dagsins heldur Rótarýklúbbur Ísafjarðar hátíðarfund í Edinborgarhúsinu á afmælisdaginn þar sem margt verður gert til að fagna þessum áfanga.

Stytt og endursagt úr grein Jóns Páls Halldórssonar í blaði Rótarýklúbbs Ísafjarðar, „Hörpu hafsins" sem gefið var út í tilefni umdæmsiþings sem haldið var á Ísafirði í september 2012.

 

Smalað í Austurdal

Enn koma menn af fjöllum, eins og nýslegnir túskildingar eftir góðan tíma á dásamlegum stað í góðum félagsskap.

Stundum er úr vöndu að ráða þegar maður hefur lofað sér á tvo staði og gera þarf upp við sig hvaða Keflavíkinni er róið úr. En þegar maður hefur lagt drengskap sinn við eitthvað er ljóst hvernig brugðist er við því, en við Einar höfðum bundist fóstbræðralagi með að mæta í göngur í Austurdal, sama hvað gengi á. Nú höfðum við hinsvegar skipulagt ráðstefnu sömu helgina og sækja átti skjáturnar í Austurdalinn, þar sem við höfðum miskilið fjallakónginn með dagsetningu.

Úr varð að fresta ferðinni um einn dag, aka upp úr hádegi á laugardegi þegar ráðstefnan væri komin á gott skrið og sæist fyrir endann á henni án vandræða. Við lögðum því af stað um tvö leytið og áætluðum komu í Hildarsel um níuleytið. Ekki voru allir ánægðir með brotthvarf okkar, en eins og áður segir verða menn að taka erfiðar og óvinsælar ákvarðanir þegar þannig stendur á.

Það bar lítið til tíðinda á leið í Skagafjörðinn og vorum við komnir um kvöldmataleytið í Ábæ, þar sem bíllinn var skilinn eftir og tveggja stunda ganga var eftir í smalakofann. Við höfðum komið við í Staðarskála þar sem við keyptum ennisljós sem nú kom sér vel þar sem fljótlega skall á myrkur og nokkuð erfitt að fylgja ógreinilegri slóðinni. Við greindum Tinnána rétt um það bil þegar myrkrið tók af okkur sýn, en leiðin er þar rúmlega hálfnuð. Það mátti greina daufa týru upp í dalnum þar sem Hildarsel er og ekki laust við tilhlökkun að hitta smalafélaga, vitandi af kjötsúpu og kakala í kvöldmatinn. Allt í einu tókum við eftir bílljósum sem tifuðu niður dalinn á móti okkur og þóttumst vita að einhver hefði ekið til móts við okkur. Þarna er engin bílvegur og ekki á færi nema kunnugra á breyttum bílum að aka leiðina.

Bíllinn stöðvaðist allnokkuð ofar í dalnum og þegar nær dró mátti greina Tinnárbrú í ljósgeislanum, en það er göngubr sem er ófær bílum. Það var engin annar en foringinn sjálfur sem sat undir stýri og beið okkar handan árinnar; Stebbi á Keldulandi. Við tróðum okkur inn í bílinn, sem er gamall Nizzan skúffubíll, breyttur á miklum dekkjum til að ráða við mjög erfitt undirlag dalsins. Erfitt var að greina slóðann sem lá upp með áreyrum, að mestu á grjóti og hörðu yfirborði. Þrátt fyrir árin 85 lék þetta í höndunum á Stebba og ekki laust við feiginleika ferðamanna að þurfa ekki að aka bílnum við þessar erfiðu aðstæður.

Þegar við komum í Hildarsel var vel tekið á móti okkur og líktist einna helst mótöku Rússneska kommúnistaflokksins á tímum Bréfsnefs, þvílíkir voru kossar og faðmlög. Við vorum varla búnir að koma okkur fyrir þegar kjötsúpa var borin á borð, og fylgdi henni góð hressing úr Skagafirði. Rétt fyrir miðnættið skrönglaðist sögumaður upp á loft til að leggja sig, þar sem hann sofnaði undir Skagfirskum söng af neðri hæðinni. Margir göngumanna eru úr karlakrórnum Heimi, en allir eru þeir miklir söngmenn og stórkostlegt að láta þá vagga sér í svefn með tónaflóði.

Það var blíðskapar veður morguninn eftir og sólin byrjuð að verma grund þegar gengið var í hestaréttina til að velja sér reiðskjóta fyrir daginn. Það þurfti líka að verma lundina og slípa reiðmanninn í sér áður en lagt var af stað til leitar. Ég hafði fengið Pegasus til reiðar, hestinn sem fleygði mér af baki í síðustu leitum, en það var allt löngu gleymt og grafið. Ég átti að fylgja Einari Kristni og Gísla Rúnari til leitar í Ábæjardal. Við riðum með hópnum niður að Ábæ og þurfti ekki að hvetja Pegasus, sem var fullur af fjöri og flaug á brokki niður dalinn.

Við kvöddum hópinn við Ábæjarrétt og héldum upp holtin upp af kirkjunni og lögðum síðan á brattann austan við dalinn, einmitt á þær slóðir sem Pegasus kastaði mér af í fyrra. Á síðasta aðalfundi Smalafélagi Austurdals, sem eru haldnir í mars á hverju ári, gáfum við Einar félaginu talstöðvar, að gefnu tilefni úr síðustu smalaferð. Nú var ég komin með eina slíka í vasann til að vera í sambandi við aðra leitarmenn og halda skipulagi á leitinni.

Nú vita menn að bannað er að aka bíl og tala í síma þar sem slíkt geti valdið slysahættu. En akstur í síma er hégómi við hliðina á því að vera loftskeytamaður á hestbaki. Nú glumdu við skipanir og köll í talstöðinn meðan Pegasus þaut um loftið, ör og fjörugur hafði lítið fyrir að skella sér á tölt meðan talstöðin glumdi reiðmanni. Á hröðu brokki þurfti því að sleppa taumnum meðan talstöðin var dregin upp úr dýpsta vasa og svarað var kallinu. Nú er ljóst að þessi helreið var ekki hættuleg öðrum vegfarendum, en engin tryggingafélög hefðu viljað tryggja reiðmann loftskeytanna.

Þegar komið var upp á fyrstu hjalla Ábæjardals var stigið af baki þar sem framundan er nokkuð klungur og ekki hestafært. Einar tók tauminn hjá mér og Gísla en við héldum fótgangandi upp dalinn. Mér var falið að leita í Þverdal, sem liggur norður úr Ábæjardal, en Gísli Rúnar hélt á upp í dalbotninn. Þegar dalurinn opnaðist mér sá ég átta kindur í bröttum hlíðum austan megin og ákvað að komast upp fyrir þær til að reka niður dalinn. Ég þurfti því að ganga hrygginn sem heldur um dalinn í austri, upp á brún á fjallinu, sveigja síðan inn dalinn og koma að fénu úr norðri.  Allt tókst þetta vel og kindurnar fóru fljótlega að renna niður dalinn niður að á.

Nú er það þannig að forframaður leitarmaður er því fegnastur finni hann engar kindur. Það er svo miklu léttara að smala þegar engar rollur eru til að þvælast fyrir manni. Kindur geta valdið alls kyns vandræðum við smölun og eykur erfiði smalans um allan helming. Nú taldi ég mig vera orðin nokkuð sigldan í smalamennsku og var auðvitað að vona að ég fyndi ekkert fé. Laus við þann barnaskap vona að hver depill sem birtist við ystu brún væri kind sem reka mætti heim. En ég verð að viðurkenna að þegar ég sá skjáturnar, var ég ofsaglaður og fannst ferðin einmitt fá tilgang með fundinum. Erfiðleika við fjallaklifur, skipulag við að koma rétt að kindunum urðu mér til mikillar ánægju. Svona getur maður verið barnalegur og eins gott að halda slíku fyrir sjálfan sig ef halda á virðingu í smalafélagi.

Það bættust þjár við hópinn þegar komið var niður í Ábæjardal vestanverðan. Þær litu út eins og ullarhnoðrar með litlum pinnum neðan úr sem þær tipluðu á við mikla erfiðleika. Þetta reyndust vera útigöngufé frá því í fyrra og reyndust erfiðar í rekstri. Meðan ég rak hópinn fór Gísli Rúnar brúnir ofan Ábæjardals til að sækja þangað kindur en Einar fór með hestinn á móti honum. Ég hélt á með mínar 11 kindur, sem reyndist vera fjórðungur af rekstrarfé Austurdals þetta árið, áleiðis niður á veg. Það var erfitt að reka hópinn þar sem þessar þrjár sem bættust við vildu ekki vera í safninu. Það er snúið að reka slíkt einn og ekki nokkur leið að breyta fjárstefnunni þar sem rennslið vantar. Því varð ég að elta hópinn nokkra kílómetra niður Austurdal áður en ég komst upp fyrir hann til að reka niður á veg. Þá var reksturinn komin niður á móts við kláfinn yfir Jökulsá, marga kílómetra neðan við Ábæ.

En niður á veg komst ég með safnið þar sem ég skildi það eftir, klukkan gengin í sex og stutt í rökkrið. Ég reið hratt veginn til baka upp dalinn, þar sem ég vissi af félögum mínum við Ábæjarrétt þar sem malapokinn var venjulega opnaður. Það voru engin vonbrigði þegar ég reið í réttina, enda nutu menn þar hvíldar yfir bjúgum úr Reykhólasveit sem rennt var niður með öli.

Nú var lokið minni reiðmennsku í þessari smölun,  enda þurfti ég að taka bílinn niður að Merkigili þar sem kvöldverður beið okkar smalamanna, eins og venja var. Það var komið rökkur þegar hestar, kindur og menn skiluðu sér niður að bæ og í Merkigili var öllu tjaldað til fyrir fjallamenn. Íslenskt lamb með bökuðum kartöflum, salati og boðið upp á kakala fyrir þá sem það kunnu að meta. Síðan beið okkar svefnloftið þar sem unaðslegt meðvitundarleysi svefnsins hvíldi lúin bein eftir annasaman dag. Slíkir herramenn voru smalar að ekki heyrðust nokkur svefnlæti úr þeim búðum, hvorki hósta, stuna né hrota.

Eftir að hafa ekið niður í Varmahlíð daginn eftir og þaðan upp í sveitina austan Héraðsvatna þar sem kaffi beið okkar hjá Sigurði á Tyrfingsstöðum Eftir frábærar trakteringar hjá húsfreyjunni var lagt að stað heim á leið eftir skemmtilega og annasama helgi. Einar Kristinn varð mér samferða í Staðarskála en áfram hélt ég ferðinni einsamall heim á Ísafjörð.