Skál fyrir Skotlandi

 Við hjónin skruppum til Nuwara Eliya yfir helgina. Litla England eins og það hefur verið kallað, hjarta teræktar á Sri Lanka og þó víðar væri leitað. Við dvöldum tvær nætur á St. Andrews, 117 ára gömlu hóteli sem byggt er í skoskum nýlendustíl.  Við létum ekkert minna en svítuna duga með allar máltíðir innifaldar.

 

Á leiðinni upp eftir stoppuðum við í Kandy, sem er fyrrum höfuðborg landsins, og er hjarta Búddismans í heiminum.  Þar er tönnin úr Budda er geymd, sem er það eina áþreifanlega sem til er af þessum mikla heimspekingi, en henni var bjargað af prins rétt áður en bálför hans fór fram.  Við fórum í musterið þar sem tönnin er geymd, og þurftum að berja frá okkur leiðsögumenn sem vildu sýna okkur musterið.  Það verður að segjast eins og er að ágengni innfæddra á ferðamannastöðum hér er óþolandi og beita þarf hörðu til að losna við þá.

Þegar við komum upp úr regnskóginum, í um 1500 metra hæð, tóku við fögur engi og hæðir sem minna óneitanlega á England.  Á leiðinni upp er farið í gegnum múslima byggðir og moskur á hverju strái.  Þegar ofar dregur er ekið um byggðir þar sem Tamílar eru í meirihluta, en þeir eru Hindúar.

Þegar Bretar hófu terækt í Nuwara Eliya fluttu þeir inn Tamíla frá Indlandi þar sem illa gekk að nota innfædda til vinnu.  Þeir hafa ílents þarna og eiga ekkert sameiginlegt við þá Tamíla sem kenndir eru við Tígra og búa á norðurhluta eyjarinnar og halda úti hernaði við stjórnvöld.

Við komum við í teverksmiðju og fengum að skoða hana undir leiðsögn starfsmanns. Fyrst sýndi hún okkur runna fyrir utan og útskýrði fyrir okkur hvernig nokkur blöð á dag eru tekin af hvert sinn. Aðeins blöð með réttum blæ eru tínd og alls ekki öll á sama tíma.  Þannig verður þessi vinna seint vélvædd, en Tamílakonurnar sem sjá um tínsluna eru með lægst launuðustu stéttum landsins.  Á innan við sólarhring eru laufblöðum terunnans breytt í ýmsar gerðir af te. Allt eftir smekk og tísku á hverjum stað og tíma, en hvert tefyrirtæki á sína platekru með sína verksmiðju.  Við fengum að smakka afurðina hjá Mackwoods Estate á tehúsi handan við götuna frá verksmiðjunni. 

Mér varð hugsað til þess þegar ég sá hýbýli fólksins sem vinnur við tetínslu og í verksmiðjunni, hvað hugtakið auðhyggja (kapítalismi) stendur fyrir.  Þetta úthrópaða orð sem notað hefur verið sem ímynd um mannvonsku og græðgi, er mjög svo misskilin.  Málið er að breytingin sem varð á högum almennings við auðhyggju var ótrúleg.  Fyrir þann tíma var almenningur algerlega undir yfirstéttinni kominn og hafði enga möguleika nema þjóna þeim til að fá að borða.  Konungar tóku vald sitt frá guði og tryggðu undirgefni með því að halda almúganum við hungurmörk.  Auðhyggjan snérist um að almúginn gat þénað meira en til nauðþurftar og gat lagt fyrir til seinni tíma.  Búið afkomendur undir lífið og tryggt eigið öryggi í ellinni.  Þetta fólk á platnekrum Nuwara Eliya á enga möguleika á slíku, það kemst hreinlega aldrei lengra en að uppfylla frumþarfirnar, það er múlbundið í viðjum fátæktar og hefur ekki notið lystisemda auðhyggjunnar, eins og Íslendingar hafa gert í ríkum mæli undanfarna áratugi.  Auðhyggja hefur aldrei snúist um að nota vinnuafl til að auðgast á því eins og svo oft er haldið fram.  Heldur að almenningur geti þénað meira en til nauðþurftar og byggi þannig upp vaxandi hagkerfi, öllum til góðs.

Hótelið var ótrúlega flott og hafði þennan gamla djúpa karakter.  Stundum fannst manni þjónarnir vera fleiri en viðskiptavinirnir og allt viðmót starfsmanna var til fyrirmyndar.  En það sem mestu máli skipti var að í rúmlega tvö þúsund metra hæð yfir sjávarmáli var hitastigið fyrir neðan 20 gráður á Celsíus.  Rok og rigning daginn út og inn og notalegt að finna hitaflöskuna sem þjónustufólkið setti í rekkjuna á kvöldin til að halda á okkur hita inn í draumalandið.  Ég skildi loksins þjóðverjana sem elska Ísland, þrátt fyrir rigningu og rok.  Þetta var hreinlega dásamlegt.  Það eina sem vantaði upp á þegar ég sat í djúpum hægindastól eftir heitt bað með viskí glas í hendi, var að reykja pípu.  Við vorum komin á skosku hálöndin, í rok og rigningu og skotinn Adam Smith og kenningar hans leituðu á hugann.