Glæpur og refsing

Við látum ekki hefnigirni ráða þegar við dæmum menn fyrir lögbrot. Það eru einkum þrjú markmið með refsingum; fælingarmáttur til að letja menn til afbrota, koma hættulegum mönnum úr umferð og betrunarvist þar sem reynt er að bæta brotamenn og koma þeim á rétta braut. Í réttaríkinu eru síðan dómstólar óháðir löggjafa- og framkvæmdavaldi og dæma samkvæmt lagalegum rökum. Ólíkt dómstóli götunnar sem lætur augnbliks hefnigirni ráða, eiga dómara að hafa í huga að alvarlegra er að dæma saklausan mann en sýkna sekan.

Þessa dagana standa yfir réttarhöld yfir fyrrum bankamönnum sem Íslendingar telja ábyrga fyrir HRUNINU. Það er mikilvægt að refsa þeim hafi þeir brotið lög, en við verðum líka að taka því verði þeir sýknaðir að fyrrnefndum ástæðum. Það gengur ekki upp að dæma menn til að öðrum líði betur, án sektar þeirra, eins og gert var við fyrrverandi forsætisráðherra, Geir Haarde.

Annar hópur sem tengist hruninu eru ofbeldismennirnir sem brutust inn í Alþingi og voru valdir, m.a. að líkamsmeiðingum starfsmanna þingsins og lögreglumanna. Áveðið var að fella niður lögsókn, þó öllum skilyrðum væri uppfyllt hvað varðar stöðu saksóknar að meir líkur en minni voru að þeir yrðu dæmdir sekir. Þarna spilaði pólitíkin inn, þó dómstólar eigi að vera henni óháðir, enda ljóst að pólitísk öfl æstu til þessara uppþota, til að vinna pólitískum hugðarefnum sínum forgang. Nú má spyrja hvort tilgangurinn helgi ekki meðalið og þarna hafi brotist út „réttlát reiði" og málið látið niður falla á þeim forsendum?

En það er engin slík réttlæting til! Fyrir 70 árum síðan ruddust Berlínarbúar út á götu og myrtu á annað hundrað gyðinga, brenndu hús þeir og lögðu hendur á eigur þeirra. Þetta var venjulegt fólk sem taldi sig með „réttláta reiði" í farteskinu. Þegar Hútúar myrtu Tútsis í Rawanda árið 1994 töldu þeir sig búa yfir „réttlátri reiði" og sama má segja um íbúa fyrrum Júgóslavíu sem gengu út og myrtu nágrana sína. En þetta er rangt og ekkert til sem réttlætir ofbeldisverk undir slíkum fölskum forsendum. Í myndinni Jagten er sagt frá manni sem er ranglega sakaður um glæp og hvernig samfélagið dæmir hann miskunnarlaust. Fólk fær tækifæri fyrir sína lægstu hvatir í skjóli almenningsálits augnabliksins. 

Það er rétt að hugleiða þetta núna á aðventunni og hugsa til þess sem einn mesti heimspekingur sögunnar færði mannkyni hinn réttláta og umburðalinda guð sem var tilbúin að fyrirgefa þeim sem brutu af sér. Á þeim tíma, fyrir tæpum 2000 árum þekktust slíkir guðir ekki, enda miskunnarlausir og refsiglaðir. Þetta var ástæða þess að gyðingar samþykktu ekki þennan guð og bíða enn eftir sínum Messías. En Jesú breytti heiminum og gildismati kristinna manna um aldur og ævi. Ekki þannig að eingin brjóti boðorðin, heldur vitum við hvað er rétt og hvað er rangt. Við gerum ráð fyrir fyrirgefningunni látum hefnigirni ekki ráða för.

Að fara í manninn en ekki boltann

Þegar Þorsteinn Pálsson reit einn af sínum meistarapistlum í Fréttablaðið, "Af kögunarhóli Þorsteins Pálssonar" þótti utanríkisráðherra hann sneyða full nærri Framsóknarflokknum. Í staðin fyrir að svar Þorsteini efnislega, en greinin var mjög málefnaleg, ritaði hann svívirðingar um Þorstein á bloggi sínu. Gerði lítið úr honum á alla lund, en komst algerlega hjá því að svara greininni sem slíkri.

Mér þótti svo leitt að sjá í Fréttablaðinu dag þar sem Sighvatur Björgvinsson fer á svipuðu gönuhlaupi. Umræðuefni Sighvats var umfjöllun vefsóða um Hannes Hólmstein,sem hafði vogað sér að mæta í Spegilinn til að ræða um John F. Kennedy fyrrum Bandaríkjaforseta. Þar hafði hann vogað sér að hrósa Bandaríkjunum sem samfélagi, en slíkt er dauðasök, sérstaklega í þætti sem nánast er ætlaður vinstrimönnum.

En í staðin fyrir að taka efnislega á málum fellur fyrrverandi ráðherra í þá gryfju að úthúða Hannesi sem persónu og segja af honum allskyns "sögur". Þar skiptir litlu hvort þær eru sannar eða lognar, tilgangurinn helgar meðalið. Ég hef alltaf borið virðingu fyrir Sighvati en þarna setur hann niður fyrir mér!

Við verðum að geta tekist á um málefni án þess að hnýta í menn með slíkum sóðaskap og þarna birtist.

Samningur JPMorgan við Bandaríska ríkið

Jamie Dimon forstjóri JPMorgan bankans í BNA var þvingaður til að bjóða hæstu skaðabætur sem nokkuð fyrirtæki hefur greitt Bandaríska ríkinu og setti um leið nýtt viðmið í sektargreiðslum vegna vafasamra viðskiptahátta. 13 miljarða dollara! Það gerir rúmlega 1.6 trilljónir króna! Skilur einhver þessa upphæð?

Bankinn var tilbúin að greiða þetta, sem er reyndar aðeins hálfur hagnaður ársins, til að losna við málaferli. 

Grein í Fiskifréttum 3. okt

Hagnaður í sjávarútveg

Sjónarmið stjórnmálamannsins

Í grein í Fiskifréttum 12. september fer fyrrverandi þingmaður Vinstri grænna  og fyrrverandi varaformaður Sáttarnefndar um sjávarútveg, Björn Valur Gíslason, mikinn um brýna fjárfestingarþörf í sjávarútveg. Síðan heggur hann í sömu knérum og venjulega með árásum á útgerðina og fullyrðir að ástæðan fyrir lítilli fjárfestingu sé að stjórnendur hafi notað hagnað sjávarútvegs í óskyldar greinar.

Staða sjávarútvegs

Í nýlegri skýrslu Íslandsbanka um stöðu íslenska sjávarútvegsins, kemur fram að íslenskur sjávarútvegur hafi skilað um 80 milljarða króna króna framlegð í fyrra sem er um 11,5% af vergri landsframleiðslu. Áætlað er að afkoman fyrir 2013 verði svipuð, en þetta jafngildir 26% framlegð (EBITDA). Þetta eru frábærar fréttir og gott að íslenskum sjávarútvegi gangi svona vel, sem er reyndar einsdæmi í veröldinni. Betra væri að þetta ætti við aðrar atvinnugreinar á Íslandi.

Fjárfestingar í sjávarútveg

Einnig  kemur fram í skýrslunni, að fjárfesting hafi verið langt undir því sem eðlilegt gæti talist miðað við afkomu í greininni. Íslandsbanki telur ástæðurnar vera margþættar og nefnir fyrst óvissu síðustu ára vegna aðgerða stjórnvalda og eins hafi fyrirtæki lagt áherslu á að greiða niður skuldir. En fyrst og fremst sé ástæðan mikil óvissa hvað fiskveiðistjórnunarkerfið  varðar og hvers konar kerfi verði við lýði í framtíðinni. „Ríkisstjórnin hafi sett fram nokkuð dramatíska breytingar á þessum tíma, þó frumvarp um breytingar hafi ekki náð fram á þingi. Þetta hafi dregið úr löngun manna til að keyra áfram, enda vilji menn vita hvað er framundan"[1] Í skýrslunni er hvergi minnst á misfarir stjórnenda  með hagnað.

Samkeppnishæfni sjávarútvegs

Í skýrslu sem Landsbankinn gaf út  um stöðu sjávarútvegs er er talað um að óverulegur hluti hagnaðar útgerðar hafi farið í óskyldar greinar. Í þessu samhengi er rétt að líta til þess að á árunum 2004-2008 bjó íslenskur sjávarútvegur við óvenju sterkt gengi krónunnar sem dró úr samkeppnishæfni. Viðbrögðin voru margvísleg hagræðing sem bættu verðmætasköpun og stuðluðu að arðbærni og bættri samkeppnisstöðu. Í kjölfarið breytist umhverfið í einni svipan þegar gengið féll um 40% og vel straumlínulöguð atvinnugrein blómstraði. Ef ekki hefði komið til pólitísk herför vinstri stjórnar gegn sjávarútvegi í framhaldi hefði greinin fjárfest í innviðum og mannauð og stæði enn sterkari í samkeppni til framtíðar en raunin er.

Sjávarútvegur og pólitíkin

Eitt mikilvægasta verkefni stjórnvalda í dag er að eyða þeirri óvissu sem ríkir um sjávarútveg og skapa greininni heilbrigt rekstarumhverfi til framtíðar. Grundvallaratriði er að sjávarútvegur verði rekinn af öflugum fyrirtækjum í samkeppnisumhverfi þar sem hlutverk stjórnmálamanna verður að skapa eðlilegt lagaumhverfi en hafi að öðru leyti sem minnst afskipti af rekstrinum. Hafi sjávarútvegur borð fyrir báru fyrir veiðigjöld eiga þau að renna til verkefna greinarinnar. Efla rannsóknir og þróun til að auka þekkingu og mannauð sem undirstöðu fjárfestinga og efla sameiginlegt markaðsstarf. Það er þjóðhagslega hagkvæmt.

 

[1] Rúnar Jónsson forstöðumaður hjá Íslandsbanka

Gengið á Eyrarfjall

Laugardaginn 14. september for ég sem fararstjóri fyrir Ferðafélag Ísafjarðar upp á Eyrarfjall ofan Ísafjarðar. Ekki var hópurinn stór þar sem einn maður fylgdi mér á fjallið. Veðrið var sérlega skemmtilegt, þó frost væri á toppnum og smá snjókoma. Snjórinn gaf þessu svolítið sérstaka ásýnd og umhverfið var allt framandi fyrir vikið.

Brúsinn sem bókin mín (sem ég kom fyrir þarna fyrir áratug síðan) er geymd í var skemmdur og bókin blaut. Ég tók hana því með til byggða og leita að nýjum umbúðum fyrir vorið. 

 

Grein í BB

Ráðstefna um sjávarútveg á Vestfjörðum

Hlutverk Matís

Matís er fyrirtæki sem vinnur að rannsóknum, þróun (R&Þ) og nýsköpun, aðallega í matvælavinnslu með mikla áherslu á sjávarútveg. Hlutverk fyrirtækisins er að efla samkeppnishæfni íslenskra afurða og atvinnulífs, bæta lýðheilsu og tryggja matvælaöryggi og sjálfbæra nýtingu umhverfisins. Hjá Matís starfa vísindamenn á mörgum sviðum og fyrirtækið rekur starfstöðvar um allt land og meðal annars í Ísafjarðarbæ og Vesturbyggð. Starfstöðvum má lýsa sem tengilið milli hugar og handar, þar sem atvinnulífi á Vestfjörðum býðst tenging við rannsóknarstofnun með mikla þekkingu og reynslu.Atvinnulíf Vestfjarða byggir á sjávarútvegi, sem skapar meira en helming tekna í fjórðungunum og allt að 75% með tengdum greinum.

Það er því gríðarlega mikilvægt að sjávarútvegur hér dafni og eitt af grundvallaratriðum varðandi tekjur framtíðar er að R&Þ og nýsköpun sé hluti af starfsemi fyrirtækjanna. Það er hagur almennings að hámarka verðmætasköpun í mikilvægustu atvinnugrein þjóðarinnar, sjávarútvegi. Vestfirðingar þjóna nú kröfuhörðum mörkuðum, s.s. ferskum flakastykkjum  og makríl, en þessar vörutegundir byggja báðar á rannsóknum og þróunarvinnu sem fyrirtæki hafa unnið í samstarfi við Matís.

Sjávarútvegur á Vestfjörðum

Þó flest snúist um sjávarútveg á Vestfjörðum koma starfsstöðvar Matís þar víðar að málum. Á suðurfjörðunum er mikil áhersla á fiskeldi og vinnur Matís með fyrirtækjum á því sviði. Á norðanverðum fjörðunum hefur fyrirtækið komið að R&Þ með fyrirtækjum eins og 3X Technology við að þróa búnað til að bæta gæði fisks, t.d. blóðgunar og kælitönkum.  Sú vinna hefur þegar skilað 3X Technology verkum fyrir stærri línubáta og togara, þar sem straumhvörf hafa orðið í meðferð á afla um borð. Nú er horft til smábátaflotans þar sem nokkuð verk er óunnið, enda gætu bátar verið betur búnir til að hámarka gæði og verðmæti afla. Með rannsóknum hefur verið sýnt fram á að rétt blóðgun og kæling hefur umtalsverð áhrif á gæði hráefnis, sem tengist gæðum þeirra afurða sem framleidd eru úr hráefninu. Illa blóðgaður fiskur hefur blóðroða í holdi, sem bæði skemmir útlit og bragð og kemur niður á geymsluþoli vöru. Ljóst er að þeir markaðir sem best borga, s.s. markaðir með kælda fiskbita, taka ekki við og myndu aldrei taka við því hráefni sem landað er illa blóðguðu og illa ísuðu.

Smábátaflotinn

Sérstök áhersla er einmitt á smábátaflotann hér á Vestfjörðum og mun Matís beita sér fyrir átaki til að bæta meðhöndlun um borð í smærri bátum. Nýleg úttekt MAST sýnir að 70% af strandveiðiflota ísar fisk nægjanlega til að kæla hann niður fyrir 4°C, sem eru miklar framfarir frá síðasta ári. En eftir stendur að 30% flotans er að koma með illa ísaðan lélegan afla að landi. Umfram viðmið í reglugerð, ætti metnaður sjómanna og útgerðarmanna að standa til þess að landa fiski við sem lægst hitastig, eins nálægt 0°C og kostur er, því við þær aðstæður geymast þau gæði sem fiskurinn býr yfir best.

Matís hefur unnið verkefni á sviði grásleppuveiða og vinnslu, sem er mikilvæg atvinnugrein hér á Vestfjörðum. Þar eru áskoranir sem fyrirtækið vill takast á við í samvinnu við Landssamband smábátaeiganda og aðra hagsmunaaðila í greininni.

 

Samvinna við AtVest

Matís hefur lagt sérstaka áherslu á samvinnu við Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða og hefur unnið að verkefnum studdum af Vaxtasamningi Vestfjarða. Í framhaldi af þeirri samvinnu mun Matís ásamt Sjávarútvegsklasa Vestfjarða, 3X Technology og Atvinnuvega og nýsköpunarráðuneytinu standa fyrir ráðstefnu um R&Þ ásamt gæða- og markaðsmálum. Ráðstefnan verður haldin hér á Ísafirði föstudaginn 6. september þar sem fjöldi manna úr sjávarútveg og tengdum greinum munu halda fyrirlestra. Hugmyndin er að vekja áhuga á nýsköpun með rannsóknar og þróunarstarfi í sjávarútvegi með áherslu á gæða- og markaðsmál. Við þurfum að horfa til framtíðar og velta fyrir okkur hvernig við getum þjónað kaupendum vestfirsks fisks sem best. Hverjar eru væntingar þeirra og hvernig getum við uppfyllt þær á sem bestan hátt. Það er grundvöllur fyrir verðmætasköpun í greininni og verður undirstaða lífskjara íbúa fjórðungsins.

Arnljótur Bjarki Bergsson

Gunnar Þórðarson

Grein í BB

Ráðstefna um sjávarútveg á Vestfjörðum

Hlutverk Matís

Matís er fyrirtæki sem vinnur að rannsóknum, þróun (R&Þ) og nýsköpun, aðallega í matvælavinnslu með mikla áherslu á sjávarútveg. Hlutverk fyrirtækisins er að efla samkeppnishæfni íslenskra afurða og atvinnulífs, bæta lýðheilsu og tryggja matvælaöryggi og sjálfbæra nýtingu umhverfisins. Hjá Matís starfa vísindamenn á mörgum sviðum og fyrirtækið rekur starfstöðvar um allt land og meðal annars í Ísafjarðarbæ og Vesturbyggð. Starfstöðvum má lýsa sem tengilið milli hugar og handar, þar sem atvinnulífi á Vestfjörðum býðst tenging við rannsóknarstofnun með mikla þekkingu og reynslu.Atvinnulíf Vestfjarða byggir á sjávarútvegi, sem skapar meira en helming tekna í fjórðungunum og allt að 75% með tengdum greinum.

Það er því gríðarlega mikilvægt að sjávarútvegur hér dafni og eitt af grundvallaratriðum varðandi tekjur framtíðar er að R&Þ og nýsköpun sé hluti af starfsemi fyrirtækjanna. Það er hagur almennings að hámarka verðmætasköpun í mikilvægustu atvinnugrein þjóðarinnar, sjávarútvegi. Vestfirðingar þjóna nú kröfuhörðum mörkuðum, s.s. ferskum flakastykkjum  og makríl, en þessar vörutegundir byggja báðar á rannsóknum og þróunarvinnu sem fyrirtæki hafa unnið í samstarfi við Matís.

Sjávarútvegur á Vestfjörðum

Þó flest snúist um sjávarútveg á Vestfjörðum koma starfsstöðvar Matís þar víðar að málum. Á suðurfjörðunum er mikil áhersla á fiskeldi og vinnur Matís með fyrirtækjum á því sviði. Á norðanverðum fjörðunum hefur fyrirtækið komið að R&Þ með fyrirtækjum eins og 3X Technology við að þróa búnað til að bæta gæði fisks, t.d. blóðgunar og kælitönkum.  Sú vinna hefur þegar skilað 3X Technology verkum fyrir stærri línubáta og togara, þar sem straumhvörf hafa orðið í meðferð á afla um borð. Nú er horft til smábátaflotans þar sem nokkuð verk er óunnið, enda gætu bátar verið betur búnir til að hámarka gæði og verðmæti afla. Með rannsóknum hefur verið sýnt fram á að rétt blóðgun og kæling hefur umtalsverð áhrif á gæði hráefnis, sem tengist gæðum þeirra afurða sem framleidd eru úr hráefninu. Illa blóðgaður fiskur hefur blóðroða í holdi, sem bæði skemmir útlit og bragð og kemur niður á geymsluþoli vöru. Ljóst er að þeir markaðir sem best borga, s.s. markaðir með kælda fiskbita, taka ekki við og myndu aldrei taka við því hráefni sem landað er illa blóðguðu og illa ísuðu.

Smábátaflotinn

Sérstök áhersla er einmitt á smábátaflotann hér á Vestfjörðum og mun Matís beita sér fyrir átaki til að bæta meðhöndlun um borð í smærri bátum. Nýleg úttekt MAST sýnir að 70% af strandveiðiflota ísar fisk nægjanlega til að kæla hann niður fyrir 4°C, sem eru miklar framfarir frá síðasta ári. En eftir stendur að 30% flotans er að koma með illa ísaðan lélegan afla að landi. Umfram viðmið í reglugerð, ætti metnaður sjómanna og útgerðarmanna að standa til þess að landa fiski við sem lægst hitastig, eins nálægt 0°C og kostur er, því við þær aðstæður geymast þau gæði sem fiskurinn býr yfir best.

Matís hefur unnið verkefni á sviði grásleppuveiða og vinnslu, sem er mikilvæg atvinnugrein hér á Vestfjörðum. Þar eru áskoranir sem fyrirtækið vill takast á við í samvinnu við Landssamband smábátaeiganda og aðra hagsmunaaðila í greininni.

 

Samvinna við AtVest

Matís hefur lagt sérstaka áherslu á samvinnu við Atvinnuþróunarfélag Vestfjarða og hefur unnið að verkefnum studdum af Vaxtasamningi Vestfjarða. Í framhaldi af þeirri samvinnu mun Matís ásamt Sjávarútvegsklasa Vestfjarða, 3X Technology og Atvinnuvega og nýsköpunarráðuneytinu standa fyrir ráðstefnu um R&Þ ásamt gæða- og markaðsmálum. Ráðstefnan verður haldin hér á Ísafirði föstudaginn 6. september þar sem fjöldi manna úr sjávarútveg og tengdum greinum munu halda fyrirlestra. Hugmyndin er að vekja áhuga á nýsköpun með rannsóknar og þróunarstarfi í sjávarútvegi með áherslu á gæða- og markaðsmál. Við þurfum að horfa til framtíðar og velta fyrir okkur hvernig við getum þjónað kaupendum vestfirsks fisks sem best. Hverjar eru væntingar þeirra og hvernig getum við uppfyllt þær á sem bestan hátt. Það er grundvöllur fyrir verðmætasköpun í greininni og verður undirstaða lífskjara íbúa fjórðungsins.

Arnljótur Bjarki Bergsson

Gunnar Þórðarson

Verðmætasköpun í sjávarútveg

Velgengni íslensks sjávarútvegs

Í umræðu um sjávarútvegsmál er mikið rætt um að auðlindin sé eign þjóðarinnar, og reyndar tekið fram í lögum um fiskveiðistjórnun. Það er gott og vel, enda um grunnatvinnugrein Íslendinga að ræða og afkoma sjávarútvegs ræður miklu um efnahag og lífskjör þjóðarinnar. Það er því miður að umræða skuli ennþá vera í þeim farvegi  sem hún hefur haldist á undanfarna áratugi, og snýst ennþá  að miklu leyti um frasa og sleggjudóma um þá aðila sem starfa í greininni. Hluti þjóðarinnar sér ofsjónum yfir velgengni sjávarútvegs sem byggir á þeirri hagræðingu sem fiskveiðistjórnun hefur skilað síðan kvótakerfið var sett á 1984. Skipulag fiskveiða hafa gert Íslendinga fremsta í heiminum á sviði sjávarútvegs, með markaðsdrifna virðiskeðju og verðmætasköpun sem engin önnur atvinnugrein á Íslandi keppir við.

Framleiðni á Nýfundnalandi

Á Nýfundnalandi búa um tvöfalt fleiri íbúar en á Íslandi, og sjávarútvegur er þeirra undirstöðu- atvinnugrein. Sjávarútvegur þar skilaði um 90 milljörðum króna í útflutningsverðmæti árið 2012 og rúmlega 20.000 manns störfuðu við veiðar og vinnslu, svipaður fjöldi í hvoru um sig. Íslendingar fluttu út sjávarafurðir fyrir um 277 milljarða króna og í greininni störfuðu samtals um 9.000 manns. Ef þetta er borið saman þyrfti rúmlega 60.000 manns á Íslandi til að vinna þessi verðmæti miðað við sömu framleiðni. Reyndar hefðu þá fleiri vinnu við sjávarútveg, en allir Íslendingar væru umtalsvert fátækari. Staðreyndin er sú að íbúar Nýfundnalands fá helminginn af öllum rekstrarkostnaði samfélagsins sendan frá alríkisstjórninni í Ottawa, en Íslendingar hafa engan slíkan bakhjarl til að byggja á!

Markaðsdrifin virðiskeðja

Eitt af því sem mestu máli skiptir, fyrir utan fiskveiðistjórnun, er öflugt markaðstarf Íslendinga, sem byggir á gæðum; þar sem varan og afhendingaröryggi eru grundvallar atriði. Að afhenda vöruna eftir þörfum neytenda skapar auðlegð íslensks sjávarútvegs. Oft er talað um að íslenskur sjávarútvegur sé markaðsdrifinn en t.d. á Nýfundnalandi væri hann þá auðlindadrifinn. Margt bendir til þess að vestfirskur sjávarútvegur sé einmitt auðlindadrifinn og virðist standa höllum fæti miðað við meðaltal á Íslandi.

Gæðavandamál á norðanverðum Vestfjörðum

Getur verið að hluti af því vandamáli endurspeglist í því mokfiskiríi sem dagróðrabátar hafa stundað á norðanverðum Vestfjörðum í sumar. Línubátar með þrjá menn á eru að róa með 48 bala og landa upp undir 20 tonnum á dag, stundum eftir að fara þurfti tvær ferðir af miðunum með aflann. Myndir hafa gengið á netinu af mokinu þar sem þessir menn eru að landa íslausum fiski í mjölpokum, og standa uppundir klof í fiskstabbanum. Þetta er hrollvekja sem minnir á gamlar myndir af netavertíð í Eyjum þar sem fiski var ekið á tún, enda stundaðar ólympískar veiðar og keppnin um tonnin í algeymi. Fjölmiðill eins og þetta góða blað (Fiskifréttir) talar um „Glæsilegt aflamet" hjá bátum, sem eru með meiri meðaltalsafla yfir mánuðinn en báturinn getur borið. Á þessu svæði róa menn með eitt ísker, um 400 kg af ís, til að kæla niður afla allt að 22 tonnum, og sjávarhiti er um 8-10°C. Fæstir þeirra eru með blóðgunarker um borð og því eru þeir að landa illa blóðguðum og ísuðum afla, sem er síðan slægður í dauðastirðnun.

 

 

Hugarfarsbreyting nauðsynleg

Það er langt síðan hugafarsbreyting varð um borð í togurum landsins þar sem keppst var við að landa sem flestum tonnum. Togarar í dag taka hæfilega stór höl, eru með mælitæki til að fylgjast með afla í veiðarfærum, og eru með fullkominn búnað til að blóðga og snöggkæla fiskinn þar sem gengið er frá honum í ker við fyrsta flokks aðstæður. Það ætti að vera okkar átaksverkefni, eiganda auðlindarinnar, að bæta hér úr og stöðva illa meðferð á afla. Mikilvægt er að fjölmiðlar taki þátt í þeirri hugarfarsbreytingu sem þarf til að stöðva illa meðferð á auðlindinni, sameign þjóðarinnar.

Grein í BB

Skipulag veiða og vinnslu

Stjórn fiskveiða er mikið ágreiningsmál í Íslensku samfélagi
og verður það líklega í framtíðinni, enda verið að útdeila takmörkuðum gæðum úr
endurnýtanlegum stofnum. Hægt er að auka tekjur umtalsvert til skamms tíma en
þá á kostnað langtímahagsmuna. Ef gengið er of nærri fiskistofni í dag mun það
koma í bakið á greininni í framtíðinni. Augljóst dæmi um þetta er með ýsuveiðar
þar sem of mikið var tekið úr stofninum upp úr miðjum síðasta áratug, smáýsu úr
2004 árgangi mokað upp, og aflinn fluttur á erlenda markaði með haus og hala
fyrir lægra verð. Í dag veldur lélegur stofn miklum vandræðum og nær hefði
verið að jafna kúrfuna út og dreifa veiðinni meira.

Ólympískar veiðar

Eitt af stórum mistökum síðustu ríkisstjórnar var að gefa
rækjuveiðar frjálsar. Ólympískar veiðar á rækju valda miklum skaða þar sem
offjárfesting og skipulagsleysi einkennir ástandið. Offjárfesting þar sem allt
of stór floti sækir í lítinn stofn og útgerðin stendur ekki undir sér. Í staðinn
fyrir að skipuleggja veiðar við þarfir vinnslunnar til að hámarka
verðmætasköpun, standa menn frammi fyrir því í dag að stöðva þær löngu áður en
fiskveiðatímabili lýkur, enda ráðlagður kvóti upp veiddur. Endalaust er hægt að
efast um ráðgjöf Hafró og okkar bestu vísindamanna um stofnstærð, en málið
snýst ekki bara um það. Allir vita að aukin sókn leiðir til minni veiði á
sóknareiningu og kemur því niður á framleiðni veiðanna. Það síðasta sem
Íslendingar þurfa í dag er að draga úr verðmætasköpun í sjávarútveg.

Rækjan mikilvæg

Fyrir íbúa á norðanverðum Vestfjörðum skiptir rækjuvinnsla
miklu máli. Fyrirtæki eins og Kampi, sem skilað hefur góðri afkomu heldur uppi
mikilli atvinnu á svæðinu, er algerlega háð framboði af hráefni af
Íslandsmiðum. Fyrir stjórnendur fyrirtækisins er það lykilatriði að hafa
stöðugleika í greininni og þegar þeir fjárfesta í skipum til hráefnisöflunar.
Enginn getur staðið undir því að fjárfesta í skipakosti sem binda þarf við
bryggju mánuðum saman og skilja verksmiðjuna eftir hráefnislausa.

Hagsmunir Vestfjarða

Fyrir okkur Vestfirðinga sem lifum á sjávarútvegi, en hann
er 52% af hagkerfi fjórðungsins, skiptir það öllu máli að þessari atvinnugrein
sé tryggður stöðugleiki til framtíðar. Að hægt sé að treysta yfirvöldum og þau
láti hagsmuni sjávarþorpa ganga fyrir rómatískri sýn um frjálsar veiðar úr
takmörkuðum stofnum. Skipulag veiða og vinnslu er einn af lykilþáttum til að
halda upp verðmætasköpun í íslenskum sjávarútvegi.

Gunnar Þórðarson

Rekstrarfræðingur

Forustygrein í Vesturlandi - Sjómannablað

Framleiðni í íslenskum sjávarútveg

Í nýlegri skýrslu Mckinsey & Company  um íslenskt atvinnulíf kemur fram að
framleiðni er 20% minni hér en í nágrannalöndum.  Íslendingar hafa haldið uppi lífskjörum með
mikilli vinnu og lántökum til að vega upp á móti lélegri framleiðni, sem er
svipuð og í Grikklandi. Undirritaður er hálfdrættingur í kaupmætti við kollega
sína á hinum norðurlöndunum, og engin von að bæta þar um nema með aukinni
framleiðni á Íslandi. Ekki bara í atvinnulífinu, heldur hjá hinu opinbera, eins
og skýrt kemur fram í skýrslu Mckinsey.

Svíum hefur tekist vel upp í efnahagsmálum og óháð
flokkspólitík hafa menn tekið sig saman um frá árinu 2001 að vera sammála um
meginþætti, eins og framleiðni og verðmætasköpun sem meðal annars byggir á
stöðugleika. Fjáraukalög eru óþekkt fyrirbrigði, enda venja að fylgja fjárlögum
þar í landi. Verkalýðsfélög í Svíþjóð hafa áttað sig á að atvinnurekendur eru
ekki óvinir heldur er samvinna nauðsynleg til að bæta samkeppnishæfni fyrirtækja.
Hjá Scania vinna verkalýðsfélögin með eigendum að sameiginlegum hagsmunum til
langs tíma, og báðir aðilar uppskera svo ríflega þegar vel gengur og fyrirtækið
blómstrar. Verkalýðsfélög í Svíþjóð starfa 
því með öðrum hætti en áður áður var og hafa skilgreint hlutverk sitt
upp á nýtt.

Í skýrslu Mckinsey kemur fram að á Íslandi skili sjávarútvegur  þó góðri framleiðni. Hlutaskiptakerfi og
dugandi sjómenn eiga örugglega sinn þátt í því sem er grundvöllur fyrir góðum
launum. Íslendingar verða að gera vel við sína sjómenn til að laða að hæfa
einstaklinga til starfa í grundvallar atvinnugrein þjóðarinnar. Bæta þarf
hinsvegar kjör fiskvinnslufólks í landi og rétt að benda á að hærri laun til þeirra
dregur ekki úr framleiðni, en eru kjörin leið til að dreifa fiskveiðiarði út til
samfélagsins.

Það eru tækifæri til að bæta framleiðni enn frekar í íslenskum
sjávarútvegi og þar með verðmætasköpun. Ýmsir hvatar eru í kerfinu sem draga úr
framleiðni og gæðum landaðs afla. Útgerðarmenn, sjómenn og fiskvinnslufólk ættu
að taka höndum saman um að bæta þar úr. Með samtakamætti að byggja upp
eftirsótta starfsgrein sem skilar mikilli arðsemi til framtíðar. Ef til vill
væri rétt að kalla sjómannadaginn „sjávarútvegsdaginn" sem vörðu um slíkt
samstarf. Sjávarútvegur er 52% af hagkerfi Vestfirðinga og því skiptir afkoma
hans öllu máli fyrir íbúana. Vestfirskir sjómenn; takk fyrir okkur og til
hamingju með daginn.