Bláfell

 

Lengi höfðum við Ívar vinur minn velt fyrir okkur göngu á Bláfell sem blasir við ferðamanni mikilúðugt og tignalegt, frá Kjalvegi.  Bláfell er tiltölulega auðvelt uppgöngu og skilar rækilegu útsýni miðað við fyrirhöfn.  Hægt er að aka jeppa áleiðis upp slóða sem liggur upp Illagil, en þar er uppganga auðveldust.

Það leit ekkert sérstaklega vel út með veður þennan ágústmorgun þegar við lögðum af stað ásamt eiginkonum frá bústað við Apavatn.  Lágský og mistur og ekki bjart yfir til fjalla.  En við létum slag standa og héldum af stað norður Kjalveg.  Við stoppuðum við Gullfoss og þaðan sást vel til Bláfells, þó að mestu hulið skýjum.  Við veltum fyrir okkur að að söðla um og stefna á Jarlhettur, en þar var bjart yfir og mikil fjallasýn.  Við ákváðum hinsvegar að halda okkur við Bláfell með von um að fjallið myndi sópa af og verðlauna göngumóða ferðamenn þegar á toppinn kæmi.

Það var hlýtt í veðri en ennþá skýjahula í austri og ekki sást á tind Bláfells í upphafi göngu.  Mikill skafl liggur undir klettabrún Illagils og stefndum við á stað sem virtist vera snjólaus og auðveldur uppgöngu upp á brúnina.  Þrátt fyrir lausar skriður og bratta gekk uppgangan vel og við tók aflíðandi halli í stórgrýti, en þó föstu undir fæti, áleiðis upp á toppinn.   Það lyftist brúnin á göngumönnum því nú birti til og himinn sópaði af sér skýjahulunni og sólin vermdi líkama og sál.  Það styttist í toppinn og ljóst að Bláfell myndi ekki svíkja okkur með útsýni og göngumenn fengju afrakastur erfiði síns.  Upp í hugann kom tröllið Bergþór sem átti bólstað í Bláfelli:

Í Bláfelli bjó Bergþór tröll. Hann var forspár og margvís en átti gott samband við menn er ekki gerðu á hlut hans. Eitt sinn er Bergþór var á leið úr byggð í helli sinn sótti að honum þorsti. Hann áði við Bergstaði og beiddist þess af húsfreyju að hún gæfi sér vatn. Á meðan húsfreyja sótti vatnið klappaði Bergþór ker mikið í klöpp sem bærinn er kenndur við og lagði á að í því myndi aldrei frjósa eða þrotna sýran ... og hefur það ekki gerst enn svo vitað sé.(Heimild: Árbók Ferðafélags Íslands 1998, Þjóðsagnasafn Jóns Árnasonar)

Útsýni er mikið af þessu 1200 metra háa fjalli sem stendur skammt austan Langjökuls.  Hlöðufell í austri og handan þess er Skjaldbreiður.  Þórisjökull skammt undan Geitlandsjökli og nær grillti í Hagavatn undir Hagafelli.  Þar taka við Jarlhettur sem virðast vera óárennilegar og raða sér upp eins og varðhundar suð- austan Langjökuls.  Eiríksjökull teygir sig yfir megin jökulinn og nánast rennur saman við hann.  Hvítárvatn, upptök Hvítár, með norður- og suðurjökull sem keipa í því birtist í norðri.  Lengra er Hrútfell með hvítan koll en austar breiðir Hofsjökull úr sér.  Kerlingafjöll skera sig alls staðar úr en héðan frá eru þau einhvernvegin ólík sjálfum sér.  Í suðri má sjá Hvítá og Grjótá þar sem þær sameinast áður en þær hlykkjast suður Hrunamannaafrétt.  Greinilega má sjá úðann frá Gullfossi sem glampar á í sólskininu.

Það er gaman að taka upp malinn og njóta úrsýnisins í góðra vina hópi á slíkum stað.  Sólin vermdi og hægur norðan andvari lék um göngumóða ferðalanga sem hvíldu lúin bein yfir góðu nesti.

Ferðin niður gekk vel en þegar hópurinn var hálfnaður gerði skúrir og áður en varði var komin helli rigning og síðar haglél.  Ekki sást í toppinn á Bláfelli og engu líkara en tröllinu Bergþóri þætti við búin að njóta bústaðar hans nóg og hér skyldi tjaldið dregið fyrir.  Það kom ekki að sök, enda göngumenn vel útbúnir og laun erfiðisins þegar greidd að fullu.

Háskerðingur

 

Í júlíbyrjun gengum við hjónin Laugaveginn með félögum okkar í Hallgrími bláskó, í rigningu og roki mest allan tíman.  Það var svona eins og konan sagði, „það sá ekki á milli augna" þar til síðasta daginn á leiðinni úr Emstrum í Þórsmörk.  Um miðjan ágúst hinsvegar vorum við hjónin stödd í bústað við Apavatn og veðurspáin fyrir Fjallabak með allra besta móti.  Það var því ekkert annað að gera en rífa sig upp fyrir allar aldir, kl. sex, og drífa sig af stað upp á hálendið í leit að góðu útsýnisfjalli.

Ísland skartaði sínu fegursta þennan morgun og leiðin lá norður upp með vesturbakka Þjórsá.  Síðan í austur að Hrauneyjum áður en við héldum inn á Landmannaleið.  Þetta er lengri leið en vegurinn malbikaður og ferðamenn lausir við rykið sem fylgir heitum og þurrum sumardögum.  Fljótlega eftir að komið er framhjá Landmannahelli liggur afleggjari í suður upp að Hrafntinnuskeri, en þangað var ferðinni heitið.

Það er bara gaman að aka þessa leið á jeppa, allavega á þurrum vegi, en hann getur orðið ansi slæmur í bleytu.  Pokahryggir eru víða brattir og þegar ofar er komið þarf að aka yfir ís, en útsýnið er strax orðið áhugavert.

Við lögðum bílnum undir fyrsta jökulsporði Hrafntinnuskers þó skotfæri virtist vera alla leið að Höskuldarskála.  Ísinn var sléttur eins og malbik og gjóskan í honum gerir hann stamann og auðveldan til aksturs.  En við vorum komin til að ganga og njóta fegurðar sem Hallgrímingar misstu af fyrr um sumarið.  Það er fljótgengið yfir skerið og í skálann en þar tók á móti okkur sami skálavörður og í júlí.  Hann sagði okkur að þetta væri þriðji blíðviðrisdagur sumarsins, upplagður göngudagur en hann ætti ekki heimangengt.  Nota þyrfti slíkan dag til að mála og undirbúa skálann fyrir háfjallaveturinn, en hann stendur í um þúsund metra hæð og er hæsti ferðaskáli landsins.

Við höfðu ætlað að gista en skálinn var full bókaður og því ekki pláss fyrir okkur.  En veðrið var með allra besta móti, ekki skýhnoðri á himni, tuttugu stiga hiti og norðan gola.  Háskerðingur blasir við í suðri og virtist fullkomið fjall til að sigra þennan daginn.  Skálarvörðurinn ráðlagði okkur að ganga vestan megin við Nafnlausa fjallið, suður dalverpi milli fjallana og stefna síðan upp á Háskerðing.

Það er drjúg en gleðirík ganga frá Höskuldarskála að rótum Háskerðings.  Ólíkt göngunni fyrr í sumar sem virtist vera endalaus upp og niður gil, mikinn hluta á snjó, var vegurinn þurr og þægilegur en það sem mestu máli skipti var útsýnið sem alls staðar blasti við.  Fyrir Laugavegsgönguna Hallgríms var höfundur óþreytandi að lýsa allri þeirri fegurð sem biði okkar  og þegar gengið var í sudda og fimmtíu metra skyggni hraut oft af vörum hans „þið ættuð bara að vita hvað er fallegt hérna í góðu veðri"  Þetta var eins og gamall frasi og því hætti maður fljótlega og gafst upp fyrir aðstæðum, arkaði forarvilpur í rigningu og roki þar sem ímyndunaraflið réði ekki lengur við að rifja upp fegurð svæðisins.

En hér var annað uppi á teningnum.  Hvert sem litið var blasti augnkonfektið við og þegar brekkan upp Háskerðing var klifin bættist við útsýnið í hverju spori.  Jökultungur og Hofsjökull birtust eins og fjólubláir draumar, óraunveruleg fegurðin sem opnaðist fyrir göngumönnum var eins og úr öðrum heimi.  En guð hjálpi manni þegar upp er komið á slíkum degi!  Nú var komið logn og nú tók veislan við fyrir alvöru.  Fyrst ber að nefna fyrri sigra en þeir eru margir sýnilegir frá þessu 1.278 metra fjalli.

Í suðri blasir Rjúpnafell við yfir Þórsmörk.  Eitt af bröttum en skemmtilegum fjöllum að klífa.  Hekla í vestri, hattlaus eins og árið 2007 þegar við Stína gengum á hana.  Kerlingafjöll í norðri með Snækoll hæstan, en þessi ljósu og sérkennilegu líparítfjöll eru miðja Íslands.  Hlöðufellið er stórt og mikið fjall og rís sunnan Langjökuls.  Fjallið er eitt besta útsýnisfjall sem höfundur hefur klifið og er áberandi kennileit á Langjökulssvæðinu.  Háalda rís í norðri og austar má sjá Brennisteinsöldu og í toppinn á Bláhnjúk sem lúrir yfir Landmannalaugum.  í austri er Vatnajökull og þar minnir Örævajökull og tvær ferðir á Hvannadalshnjúk.  Sveinstindur ber við jökulinn þar sem hann trónir yfir Langasjó.  Nokkur móða var yfir austrinu og því erfitt að greina Kristínartinda yfir Morsárjökli.  Það virðist örstutt á Löðmundur en hann höfum við hjónin gengið tvisvar sinnum.  Löðmundur er all sérstakt fjall, myndaður úr móbergi með nokkra strýtulagaða toppa.  Eyjafjallajökull er í vestri en hann hefur ummyndast síðan bloggari gekk á hann fyrir nokkrum árum á skíðum.  Þegar gengið er smá spöl að suðurbrún Háskerðings blasir Mælifell við yfir Mælifellssandi. 

Útsýnið er ótrúlegt og bloggara varð hugsað til þess að þetta yrði aldrei toppað!  Allar fjallgöngur yrðu hjóm eftir þá sjónarveislu sem hér blasti við ferðamanni.  Allir meginjöklar landsins liggja að fótum fjallamanns, hvítir og fallegir og hafa jafnað sig eftir ósköpin sem dundu yfir í eldsumbrotum Eyjafjallajökuls og í Grímsvötnum, og spúðu gjóskulagi yfir þá.  Í fyrra voru þessi jöklar svartir!  Hér mátti sjá Langjökul, Hofsjökul, Vatnajökul, Mýrdalsjökul, Eyjafjallajökul og að sjálfsögðu Torfajökul sem lúrir upp af Jökulgili við Fjallabak.  Það er ekki gott að segja hvort var tilkomumeira, að horfa í austur yfir líparítfjöllin að Fjallabaki, með alla sína regnbogaliti, eða Jökultungur í vestri.  Jökultungur eru eins og af öðrum heimi en þar liggur Laugavegurinn niður í Þórsmörk.  Hér og þar rísa upp keilulaga gróin móbersfjöll sem eru einkennandi fyrir svæðið.  Mest áberandi er Hattfell sem er áberandi kennileiti þegar Laugavegur er genginn.  Álftavatn virðist vera innan seilingar og enn neðar má sjá grilla í Markafljótsgljúfur.  Hofsjökull með Arnarfell hið mikla og -litla sem halda um Þjórsárver í norðri og jökulskerin Hásteina nálægt toppi.  Mýrdalsjökull liggur við fætur fjallamanns, friðsæll með þolinmóða Kötlu í toppi.  Fjallið sem heldur öllum á tánum en stórgos úr því fjalli gæti sett heiminn á annan endann.  Upp af Eyjafjallajökli trónir Goðasteinn og minnir á fyrri kynni.  Jökullinn hefur algerlega umbreyst þar sem Gígjökull er nánast horfin og er ekki svipur hjá sjón miðað við fyrir gos. 

Góðir vinir mínir fóru til Ástralíu til að sjá einn rauðan klett.  Þau hafa aldrei séð það sem reynt er að lýsa hér að framan.  Það er erfitt að skilja slíkar áherslur en þetta svæði er einstakt í veröldinni.  Hvergi á jarðkringlunni eru til staðir sem jafnast á við líparítfjöllin að Fjallabaki, né leiðina niður Jökultungur niður í Þórsmörk.  Málið er bara að hitta á rétta veðrið til að njóta þess.  Á þessum slóðum þarf svolitla heppni til þess.  Ferðalangur sem hittir á slíkan dag á þessum slóðum mun aldrei gleyma því sem fyrir augu ber og verður ekki samur á eftir.

Við kvöddum skálavörðinn áður en við héldum yfir Hrafntinnusker áleiðis í bílinn sem beið okkar neðan við jökulsporðinn.  Gönguferðin tók um sjö tíma, enda staldrað við á toppi Háskerðings.  Þessi ótrúlegi dagur kallaði upp í hugann gamalt Bítlalag enda hafði þetta allt verið svo óraunverulega fallegt; „Lucy in the sky with dimonds"

Ok

 

Það er gott að vera í tjaldi í Húsafelli, þar sem reglur svæðisins tryggja næði fyrir góðan nætursvefn og skrílslátum er algerlega úthýst.  Okkur hjónunum var því ekkert að vanbúnaði að taka daginn snemma og arka upp á Okið, sem teygir sig í tæplega tólf hundruð metra yfir sjávarmál og nærri þúsund metra yfir Húsafelli. 

Það eru tvær megin leiðir til að ganga á Okið.  Annarsvegar í norður upp úr Kaldadal, sem er auðveldari leiðin, og hinsvegar í suður upp frá Húsafelli.  Sú leið tekur um sex til sjö tíma og eftir staðgóðan morgunverð var lagt af stað frá tjaldinum og gengið upp öxl Bæjarfells austan Bæjargils.  Við hverja hundrað metra hækkun eykst útsýnið og mest áberandi er Eiríksjökull sem blasir við í norð-austri.  Hvítársíðan norðan Hvítár þar sem fallegustu bæjarstæði landsins lúra niður eftir ánni er þess virði að skoða í góðum kíki.

Þegar komið er upp mesta brattan tekur við mosavaxnir melar sem eru þó ótrúlega þægilegir undir fót og ferðin gengur greiðlega upp aflíðandi hlíðar öskjunnar.  Okið er systurfjall Skjaldbreiðar og hefur myndast á svipaðan hátt, þar sem tiltölulega heitt hraun rennur upp úr gígöskju í toppnum og rennur síðan niður hlíðarnar í hrauntaumum sem storkna síðan og mynda dyngju.  Í gömlum sögnum er talað um fjöllin tvö sem tröllkonubrjóst.

Við gengum fram á rjúpu með unga, sem var ótrúlega smár miðað við árstíma.  Ég hafði nærri stigið ofan á ungann í ógáti, en fuglarnir voru ótrúlega samlitir umhverfinu og felubúningur þeirra nánast fullkominn.  Hér er óvinurinn aðallega fálkinn sem þrátt fyrir haukfrá sjón missir af bráð sinni og rjúpan kemur unganum á legg.

Þegar komið er upp í um níuhundruð metra hæð taka við jökulís sem eru leifar af jökli sem áður prýddi Okið.  Efsta lagið var reyndar snjór síðan í vor, en undir því glittir í gjósku, sennilega úr Eyjafjallajökulsgosinu.  Á yfirborðinu runnu lækir og höfðu markað sér farveg niður í ísinn, en hann er ósprunginn á þessum slóðum.  En göngufærið var afbragð, fast undir fót en stammt vegna gjósku og ískristalla.  Maður markaði varla í ísinn og brakaði í hverju spori.

Undirlagið var þó erfiðara þar sem ísinn þraut en þar tók við stórgrýti og skriður.  Síðasti spölurinn á toppinn var ósköp þreytandi en þeim mun betra þegar vörðunni á brún öskjunnar var náð.  Þar var sest niður í glampandi sól, norðan golu og endalausu skyggni.  Það er alltaf gaman að virða fyrir sér tinda sem hafa verið sigraðir í fyrri fjallgöngum.  Í norðri blasti Baula við og minnti á sínar skriðurunnu hlíðar.  Í norð-austri var það Eiríksjökull með sína hvelfdu ísbungu, enda þurfti GPS tæki til að finna há-toppinn.  Í norð-vestri skartaði Snæfellsjökull sýnu fegursta og fjallgarður Ljósufjalla austur af honum.  Yfir Þórisjökli mátti rétt grilla í höfðann á Hlöðufelli sem sigrað var 2007 og er eftirminnilegt sem eitt stórkostlegasta útsýnisfjall landsins.  Í suðri mátti sjá blika á blátt Þingvallavatnið og gufubólstrar Nesjavalla teigðu sig til himins í góðviðrinu.

Útsýnið var stórkostlegt og Langjökull teygði sig endalaust í norður, drifhvítur baðaður sólargeislum.  Undir fótum okkar var askjan í Okinu þar sem undanfarið hlýskeið hefur brætt jökulinn og stöðuvatn er byrjað að myndast.  Brúnin ofan öskjunnar er á annað hundrað metra há og nokkur hundruð metrar í þvermál.  Þetta var góður staður til að taka upp nestið og njóta þess með stórkostlegu útsýni vestan Kaldadals.

Leiðin til baka í Húsfell gekk vel en nú var haldið niður vestan megin Bæjargils, sem er bæði styttri og fallegri leið.  Gilið er úr líparíthrauni og skartar öllum regnbogans litum enda vinsæl gönguleið upp vesturbrúnina upp að vörð sem geymir gestabók fyrir þá sem þangað halda.