Konungur Íslenskra fjalla - Hvannadalshnúkur

Ef Hekla er drottning Íslenskra fjalla er Öræfajökull, með Hvannadalshnúk, konungurinn. Á laugardegi fyrir hvítasunnu lagði hópur félaga af stað snemma að morgni áleiðis á toppinn upp Sandfellsleið. Gist var á Hótel Skaftafelli við Freysnes og þar sem morgunverður var snæddur kl. 04:00 en uppgangan hófs kl. 05:30. Gönguhópur Bloggara fór með Íslenskum fjallaleiðsögumönnum en þarna var einnig hópur frá Ferðafélagi Íslands.

 Fyrst var gengið eftir bröttum stíg upp á kamb sem nær í um 700 metra hæð en þar tekur snjólínan við. Jöklinum var náð í 1100m og þar stoppaði hópurinn til að setja upp öryggisbúnað og fá tilsögn frá fararstjóra. Allir verða að hafa mannbrodda og ísöxi tiltæk og setja upp sigbelti sem göngulínan er ferst í. Í hópi bloggara voru átta manns ásamt fararstjóra sem var Kanadamaður, Kurt að nafni.

Það var heiðskýr og fallegur morgun og hitnaði þegar leið á morguninn. Fyrst var gengið upp aflíðandi brekkur upp á gígbarminn á stórri öskju Öræfajökuls. Skömmu áður en gígbarminum var náð í 1800m, urðu veðrabrigði og skall á með SV sudda með sjókomu og þoku. Skyggnið var aðeins nokkrir tugir metra og sást varla línuna á enda.

Endalaust var tönnlast á að halda línunni strekktri til að minka hættu á slink ef svo illa færi að einhver úr hópnum lenti ofaní sprungu. En nóg ef af þeim á þessum slóðum sérstaklega á brún öskjunnar. Færið var erfitt, eins og að ganga í þurrum sandi þar sem snjórinn tróðst ekki og lítið gagn í að vera sporgöngumaður að þessu sinni. Eftir að brún gígsins er náð tekur við löng og erfið 5 km lárétt ganga eftir brúninni að brekkurótum Hvannadalshnúks. Þegar þangað var loksins tekur við töluvert brött brekka með hjöllum upp í 2111m á toppinn. Þetta er léttari ganga í góðu skyggni þar sem fegurðin er ólýsanleg með Dyrhamar á vinstri hönd og þverhnípt stálið á Hvannadalshnúk til hægri. Að þessu sinni var skyggnið nánast ekkert í éljahraglanda og svæðið upp síðustu 300m mjög sprungið. Nýfallinn snjórinn gefur falskt öryggi en undir honum eru ægilegar sprungur jökulsins. Kurt fararstjóri, spreng lærður leiðsögumaður, var glúrinn að koma auga á þær þannig að hægt væri að krækja hjá þeim eða stökkva yfir þær. Nokkrir lentu þó í sprungum og sukku allt að mitti ofaní þær.

 GPS tækið sýndi 2111 metra hæð en skyggnið var ekkert og frostið um 15°C á toppinum. Sigurinn var unnin. Markmiðið sem hópurinn hafði sett sér og undirbúið sig rækilega fyrir var náð. Í því liggur upplifelsi fjallgöngumannsins.

 Þá var leiðin langa eftir niður en færið var eins erfitt og hugsast gat. Nýfallinn snjórinn var mjög erfiður yfirferðar og göngumenn eins og drukknir þar sem þeir slöguðu eftir ótryggu undirlagin í snjó sem minnti á þurran sand eins og áður segir. Þegar komið var niður fyrir brún öskjunnar féll stúlka niður í sprungu. Hún var næst fremst, á eftir fararstjóranum, og fór alveg á kaf. Bloggari sem var næst aftastur sá ekki örla í hana. Þegar svona gerist er aðalatriðið að vera rólegur og halda línunni strekktri. Það tók Kurt aðeins örfáar sekúndur að kippa henni upp enda um þjálfuð handtök að ræða.

Það sýndi sig að öryggislínan er lífspursmál en þessar sprungur eru mörg hundruð metra djúpar og ekki að spyrja að leikslokum detti einhver óbundinn niður í þær. Á einum stað varð hópurinn að stökkva yfir sprungu sem var á annan metra á breidd og ekki heiglum hent að gera slíkt. Aðal atriðið er að stilla saman hópinn og treysta á línuna. Hópurinn sem bundinn er saman í átta til tíu klukkutíma verður eins og náið samfélag. Þurfi einhver að pissa er ekki leyft að losa sig. Hópurinn horfir undan á meðan kastað er af sér vatni, og ekki gerðar neinar undantekningar fyrir konur. Það er jafnrétti á jöklinum.

Eins nauðsynlegar og slíkar línur eru þá eiga þær ekki við einstaklingshyggjumenn. Það er bókstaflega unaðslegt að taka hana af þegar komið er aftur niður að jökulrönd í 1100m hæð og fólk eins og kálfar út á vorin þegar það skoppa niður bratta hlíðina. Slyddan fylgdi hópnum niður í 200 metra hæð þar sem hún breyttist rigningu. Bílastæðinu var náð þrettán tímum eftir brottför en hópur Bloggara var fyrstur niður.

Veðrið á Íslandi er dutlungarfullt. Spáin fyrir þennan dag var hæg NA átt og bjartviðri í kringum Öræfajökul. Dagurinn byrjaði eftir spánni en megin hluti fjallgöngunnar var í SV blindhríð og þoku. Þegar litið var í baksýnisspegilinn seinna um kvöldið á leið til Reykjavíkur skartaði Hvannadalshnúkur sínu fegursta, baðaður sólskyni.

Þrátt fyrir þreytuverki um allan skrokkinn er vellíðan fjallamannsins unaðsleg eftir fjallgöngu. Bloggari lauk frábærum degi í spjalli við góðan vin yfir rauðvínsglasi síðla nætur í Reykjavík.

Landbúnaður og frelsi

Hlutfallslegir yfirburðir

Breski hagfræðingurinn Ricardo sem uppi var á átjándu og nítjándu öld velti mikið fyrir sér utanríkisverslun og kom með kenninguna um hlutfallslega yfirburði þjóða. Í stuttu máli gekk kenningin út á að þjóð gæti hagnast á að kaupa vöru frá öðru landi þó svo að hægt væri að framleiða hana með minni tilkostnaði heima fyrir, þar sem hlutfallslegur framleiðslukostnaður væri minni á að framleiða aðra vöru og flytja hana út. Hann bar saman framleiðslu á vaðmáli og víni og sýndi fram á hagkvæmni þess að flytja vín inn frá Portúgal og framleiða meira af vaðmáli þar sem meiri framleiðni var við þá framleiðslu í Bretlandi.

Róbinson Krúsó

Til að einfalda málið skal sögð sagan af Róbinson Krúsó og Fjárdegi og hvernig þeir hámörkuðu landsframleiðslu eyðieyjunnar sem þeir deildu.

Róbinson var góður fiskimaður og gat veitt 6 fiska á dag, en lélegur að tína kókoshnetur og náði aðeins 2 á dag. Fjárdagur hinsvegar var góður í að klifra eftir kókós og gat náð 6 á dag að jafnaði. Hann var hinsvegar lélegur í veiðum og náði að meðaltali 2 fiskum á dag. Miðað við að hver notaði hálfan dag við veiðar og hálfan við kókós tínslu var heildar öflun matvöru 4 fiskar og 4 hnetur að jafnaði á dag á eyjunni.

 Til að hámarka afköstin og þar með framleiðni gerður þeir félagar með sér samning um að annar veiddi og hinn tíndi kókós og síðan skiptu þeir afrakstrinum á milli sín. Með þessu móti varð heildar veiði og tínsla 6 fiskar og 6 kókoshnetur á dag.

Í þessari einföldu dæmisögu kristallast hagkvæmni utanríkisverslunar og nauðsyn þess að þjóðir heims dragi úr tollum og öðrum hindrunum á milliríkjaverslun.

WTO og Doha

Íslendingar eru heimsmethafar í viðskiptahindrunum með landbúnaðarvörur og deila þeim vafasama heiðri með Norðmönnum og Japönum. Lítið hefur gegnið að draga úr styrkveitingum og tollamúrum þó endalaust sé talað um aðlögunartíma við gerð nýrra samninga við bændur. Ráðherrar landbúnaðarmála hafa hingað til litið á sig sem fulltrúa bænda en gleymt að gæta hagsmuna almennings á Íslandi. Landbúnaðarráðuneytið hefur enda verið í höndum Framsóknarmanna sem eru manna ólíklegastir til að gera bragabót á úreltu landbúnaðarkerfi. Reyndar má líta til þess að Framsóknarmenn í Bandaríkjunum (Demókratar) eru þessa dagana að tala fyrir verndarstefnu og setja Doha-stefnu WTO í uppnám.

Það er talið að ávinningur fríverslunarstefnu í heiminum hafi aukið alþjóðaverslun um 2000% á síðustu 60 árum. Talið er að ef BNA myndi fella niður allar hömlur á fríverslun myndi árleg þjóðarframleiðsla þeirra aukast um 500 milljarða dollara. Ekki liggja fyrir tölur um Ísland en landsmenn myndu sjá töluverða lækkun á matvöru við aukið frelsi.

Íslenskur landbúnaður

Það er ekkert vit í því að rækta grænmeti á Íslandi í samkeppni við t.d. Afríkubúa sem sannarlega þurfa á viðskiptunum að halda. Kostnaður framleiðslu í Afríku er brot af því sem er hér við óblíða náttúru Íslands. Við innflutning á matvöru myndu þeir sem stunda þennan atvinnuveg á Íslandi gera eitthvað annað sem skila myndi aukinni þjóðarframleiðslu. Allir myndu græða, meira að segja bændur, en þeir búa við ein lélegustu kjör allra starfsgreina á Íslandi.

Það vekur óneitanlega nokkra bjartsýni að lesa yfir stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar: ,,Ríkisstjórnin leggur áherslu á mikilvægi öflugs landbúnaðar og hágæðaframleiðslu á matvælum í landinu. Unnið verði að endurskoðun landbúnaðarkerfisins með það fyrir augum að auka frelsi, bæta stöðu bænda og lækka verð til neytenda."

Það verða mikla vonir bundnar við Einar Kristinn Guðfinnsson, nýjan atvinnumálaráðherra, að fylgja þessu eftir. Aukið frelsi í landbúnaði er í takt við stefnu Sjálfstæðismanna. Það verður öllum landsmönnum til góðs og ef til vill Afríkubúum einnig. Það mun auka framleiðni á Íslandi og bæta kjör landsmann.

Ráðherrar Sjálfstæðisflokksins

Ráðherrar Sjálfstæðismanna

Þetta voru afskaplega góðar fréttir úr Valhöll. Tvennt stendur nú uppúr í nýrri ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingarinnar. Björn Bjarnason heldur embætti sínu sem dómsmálaráðherra sem hann á rækilega skilið. Varla verður stjórnin kölluð ,,Baugstjórn" úr þessu.

Það sem mestu máli skiptir þó er að Bolvíkingurinn Einar Kristinn verður áfram sjávarútvegsráðherra og gott betur þar sem landbúnaðinum er bætt við. Það eru frábærar fréttir fyrir Vestfirðinga. Einar fær þá tækifæri til að halda á með gott starf í Sjávarútvegsráðuneytinu og tryggja stöðuleika í greininni og gera henni kleift að þróast sem alvöru atvinnugrein.

Bloggari óttast að vísu að Einar hafi ekið of oft í gegnum Dalasýsluna og Skagafjörðinn til að taka til í landbúnaðarkerfinu. En samgleðst vini sínum forfrömunin og sendi allar bestu óskir honum til handa í vandasömu starfi. Vonandi mun hann líta sömu augum á landbúnað og sjávarútveg með nauðsyn þess að greinin geti þróast sem alvöru atvinnugrein öllum Íslendingum til heilla.

Það eru góðir tímar framundan hjá Íslendingum.

Kvótakerfið

 

Kvótakerfið er enn og aftur komið í umræðuna og nú vegna atburða á Flateyri. Það er ekkert skrýtið við hörð viðbrögð fólks vegna þessa máls enda áfallið verulegt. En það er töluvert mikil einföldun að kenna kvótakerfi um þá atburðarás sem hófst seinnipartinn í síðustu viku.

Þegar umræðan var á Alþingi um kvótakerfið á seinni hluta sjöunda áratugar síðustu aldar og fram að setningu kvótalaga 1984, var rekstrarafkoma útgerðar og viðvarandi tap höfuð vandamálið. Engin fiskveiðiarður var af mikilvægustu atvinnugrein Íslendinga sem þá hélt uppi um 14% af vergri þjóðarframleiðslu. Ástæðan fyrir afkomu greinarinnar var fyrst og fremst ofveiði og of stór fiskveiðifloti og ljóst að takmarka þyrfti veiðarnar með einum eða öðru hætti.

Kvótakerfið var því sett á til að auka hagkvæmni í greininni en ekki sem friðunarráðstöfun í sjálfu sér. Reyndin var sú að eftir setningu kvótakerfisins var leyfð veiði umtalsvert meiri en ráðgjöf Hafró í þorski. Vandamálið blasti við í allt of stórum flota til að veiða það magn sem stofninn þoldi.

Það þarf ekki að undra að Vestfirðingar sem mest höfðu þá bætt við sig í veiði og sátu vel að fiskimiðunum börðust á móti kvótasetningu á meðan Austfirðingar vildu koma kerfinu á enda staðan önnur hjá þeim. Í umræðunni um kvótann toguðust á sjónarmið hagkvæmni og réttlætis. Flestir voru sammála um að kerfið myndi verða hagkvæmt en margir töldu það verða óréttlátt. Annars vegar er um að ræða hagfræði sem auðveldlega er hægt að reikna út og hinsvegar málefni stjórnmálanna, réttlætið.

Allar götur síðan hefur verið reynt að auka ,,réttlæti" í kvótakerfinu, sem oftar en ekki hefur snúist upp í andhverfu sína og valdið miklu óréttlæti. Trillukvóti, línutvöföldun, línuívilnun, byggðarkvóti og hvað þetta heitir nú allt saman. Málið er að takmörkun verður alltaf erfið, en hún er lífspursmál. Ekki þarf mikla hagfræðikunnáttu til að sjá að dagróðrakerfi er algerlega vonlaust þegar kemur að hagkvæmni. Þá er sama hvort horft er á stærð fiskiskipaflotans, hvernig viðskiptavinum (markaðinum) er sinnt eða afkomu greinarinnar. Jafnframt verður ekki séð hvernig dagróðrakerfið væri réttlátara en aflamarkskerfi.

Kosturinn við aflamarkskerfi með framseljanlegum heimildum þar sem útgerðarmenn eiga nýtingarétt auðlindarinnar, er hagkvæmni. Þeir sem best standa sig munu blómstra og þeir sem síður kunna tökin á atvinnugreininni hætta og fara í annað. Eftir stendur hagkvæm atvinnugrein sem hefur burði í samkeppni, hvort sem er við aðrar atvinnugreinar eða í sjávarútvegi á heimsvísu.

Í því tilfelli er markaðurinn látinn ráða en hann er býsna miskunnarlaust fyrirbæri. Hann er reyndar ekkert fyrirbæri þar sem hann er athafnir einstaklinganna sem lifa í samfélaginu. Markaðurinn er algerlega hreinskiptin og ef hann er látin í friði mun hann jafna flestar misfellur. En hann er ekki endilega réttlátur.

Hugsum okkur hina leiðina þar sem ,,réttlætið" er látið ráða. Pólitíkusar ákveða þá hverjir megi veiða, hvar og hvernig. Hverjum dettur í hug að slíkt sé framkvæmanlegt? Hvernig eiga stjórnmálamenn að ákveða hvar veiðar eigi að fara fram og hverjir eigi að hafa rétt til að veiða og hverjir ekki? Ekki þarf nema að líta til byggðakvótans og vandræðanna við úthlutun hans til að sjá vonleysið í slíkum úthlutunum á gæðum.

Málið á Flateyri er að einstaklingar sem hafa af krafti byggt upp atvinnulíf á staðnum gefast upp á rekstrinum og ákveða að selja. Það er rangt af þeim að kenna háu kvótaverði um. Verðið á kvótanum er hátt vegna þess hve vel gengur í greininni. Það er markaðurinn sem ræður því og hann er samkvæmur sjálfum sér. Það er rangt að kenna ríkisstjórninni um og efnahagstefnu undanfarinna ára um. Auðvitað er vont fyrir sjávarútveg að hafa hátt gengi. Reyndar lækka skuldir fyrirtækjanna en kostnaður við hráefni og vinnulaun eru í krónum. En mjög gott ástand á mörkuðum bætir þetta upp. Góð markaðsstaða endurspeglast í háu verði á aflaheimildum, hvort sem um er að ræða kaup eða leigu. Háir stýrivextir eiga ekki að hafa mikil áhrif á vel fjármagnað fyrirtæki. Stýrivextir Seðlabankans hafa fyrst og fremst áhrif á skammtímavexti, s.s. yfirdráttarvexti, en lítil á langtímavexti og engin á erlend lán.

Annað sem skiptir miklu í þessari umræðu er að margir tala um að það eigi bara að veiða meira og fiskifræðingar viti ekkert í sinn haus. Það er allt önnur umræða og kemur aflamarkskerfinu ekkert við. Það er mikilvægt til að ræða af skynsemi um þessi mál að tala um eitt í einu og setja ekki umræðuna á dreif. Það er lífsspursmál fyrir þessa þjóð að geta haldið uppi vitrænni umræðu um fiskveiðimál.

Til hamingju Ísland

Ný ríkisstjórn

Það stefnir í góða ríkisstjórn á Íslandi. Ríkisstjórn með öflugan meirihluta á þingi og flokkum sem deila mörgu í stefnumálum. Í rauninni er ekkert sem brjóta þarf á í málefnasamningi ríkisstjórnar til næstu fjögurra ára.

Vestfirðingar vonast til að halda sínum ráðherrum og njóta áhrifa Einars Odds í ríkisfjármálum. Bara að halda karlinum fyrir utan landbúnaðarmálin. Það er rétt að láta Kratana um þau mál þar sem Sjálfstæðisflokkurinn er fullkomlega ófær um að leiða þann málaflokk þjóðinni til heilla.

Vonandi verða ráðuneytin stokkuð upp og aðlöguð breyttum tímum. Það er löngu orðið tímabært að sameina þrjú ráðuneyti í eitt atvinnumálaráðuneyti. Straumlínulaga framkvæmdavaldið og auka framleiðni í samfélaginu.

Hagsmunagæsluflokkurinn

Viðbrögð Framsóknarmanna og Vinstri grænna er brjóstumkennanlegt. Það var ekkert því til fyrirstöðu hjá Sjálfstæðisflokknum að semja strax eftir kosningaúrslitin við Samfylkinguna. Bloggari er viss um að þar réði aðeins virðing Geirs Haarde fyrir góðum samherja þar sem Jón Sigurðsson var. Gefa honum tækifæri til að komast úr vonlausri stöðu og halda andlitinu. Það skyldi þó ekki hafa verið krafa Framsóknarmanna um jafna skiptingu ráðuneyta sem steytti á í þeim viðræðum.

Málið er að ástæða þess að Framsókn fór svona snautlega út úr kosningunum eru ekki verkefni síðustu ríkisstjórnar. Hún skilaði góðu starfi og Sjálfstæðisflokkurinn naut þess í kosningunum. Það eru hinsvegar mikil völd lítils flokks sem gengið hefur fram af þjóðinni. Flokkur sem var orðin svo firrtur sýn á lýðræði að fyrrverandi formaður taldi að hann gæti valið sér eftirmann þegar hann hætti. Hann gleymdi því að flokkurinn er fólkið sem í honum er og hann (formaðurinn) var þarna fyrir þau en ekki öfugt. Farvell Framsókn.

Rifrildisseggir

Bloggari skilur Ingibjörgu Sólrúnu fullkomlega að treysta ekki Framsókn og Vinstri grænum í samstarfi í ríkisstjórn. Það var grátbroslegt að horfa á Guðna Ágústsson og Steingrím J. Sigfússon í Kastljósi í síðustu viku. Fallast í faðma í harmoný og slá svo hvorn anna undir bringuspjarirnar á sama tíma. Þeir gátu ekki látið vera að kýta og pexa þó pólitískt líf þeirra væri undir.

Af þremur pólitískum flokkum á Alþingi var Samfylkingin eini raunhæfi kosturinn fyrir Sjálfstæðiflokkinn. Það eru spennandi tímar fram undan hjá íslenskri þjóð.

Flateyri og kvótinn

 

Þetta eru vondar fréttir frá Kambi á Flateyri. Enn liggur þó ekki fyrir hvað er að gerast en miðað við viðbrögð framkvæmdastjórans í viðtali í útvarpinu er hann kominn að fótum fram með reksturinn. Fyrirtækið sé skuldsett, vexti háir, gengi krónunnar óhagstætt, kvóta verð hátt og leigukvóti út úr kotinu.

Bloggari hélt reyndar að staða fiskvinnslunnar væri mjög góð um þessar mundir, þátt fyrir hátt gengi krónunnar, og það væri orsökin fyrir háu verið á þorskkvóta. Ekki er það stöðuleiki í pólitíkinni sem gefur tilefni til hás verðs eða nein sérstök bjartsýni fiskifræðinga hjá Hafró á stöðu stofnsins. Rétt er að benda á að Kambur er í samkeppni við önnur íslensk fyrirtæki sem starfa í sama umhverfi með sama gengi og vaxtastefnu.

Fullyrt var við bloggara að þetta hafi verið kalt mat hjá eigendum þar sem kvótaverð væri í hámarki, hætta á vondum fréttum frá Hafró á leiðinni og erlend skuldastaða hagstæð vegna sterkrar krónu. Eigendur geti því gengið út með umtalsverða fúlgu fjár, þrátt fyrir að reksturinn sé kominn að fótum fram. Erfitt er að trúa því að fólk sem eytt hefur starfsævinni í samfélagi eins og Ísafjarðarbæ í áratugi, verið áhugafólk um uppbyggingu og rekstur samfélagsins, geti tekið slíkar kaldar ákvarðanir til að komast út með milljarða í eigin sjóð.

Einnig hefur því verið fleygt að ákvörðunin hafi komið skyndilega og aðrir öflugir aðilar í greininni á svæðinu hafi ekki fengið ráðrúm til að bregðast við. Eigendur Kambs hafi þannig látið sér í léttu rúmi liggja hvað yrði um starfsfólk sitt, bæjarfélagið og félaga sína í greininni. Það er alveg ljóst að ef þetta er eins slæmt og það lítur út fyrir að vera að þá liggja kollegarnir í súpunni og andstaða við annars ágætt kerfi mun blossa upp. Þetta mun æsa upp andstöðu við kvótakerfið og verða vatn á myllu andstæðinga þess.

Í Japan er til stefna sem byggir á samurai hugsun. Menn þar gera ráð fyrir að hver dagur sé þeirra síðastur og þeir þurfi að vera tilbúnir að skilja við þennan heim. Að hegðun þeirra og framkoma við annað fólk sé með þeim hætti að þeir geti hvatt þetta líf og orðstír þeirra lifi þeim og fjölskyldu þeirra til sóma. Norrænir menn veltu þessu sama fyrir sér í eftirfarandi kvæði úr Hávamálum.

Deyr fé,

deyja frændur,

deyr sjálfur ið sama.

En orðstír

deyr aldregi

hveim er sér góðan getur.

 Bloggari hefur verið dyggasti stuðningsmaður kvótakerfisins þar sem það hefur fært Íslendingum hagsæld með hagkvæmu stjórnkerfi. Í raun er um takmarkaða auðlind að ræða og ekki hægt að stunda sjálfbærar veiðar úr stofninum nema með einhverskonar takmörkunum. Málið er bara að þær séu hagkvæmar og fiskveiðiarði verði síðan úthlutað með réttlátum hætti. Kvótakerfið byggir á eignarétti á nýtingu auðlindarinnar sem er grundvallaratriði í kerfinu. Leiga og sala á aflaheimildum eru forsenda þess að veiðar og vinnsla verði hagkvæm og skili góðum arði.

En frelsinu fylgir ábyrgð og mikilvægt að þeir aðilar sem treyst er fyrir lífsviðurværi hundruða manna standi undir því trausti sem á þá er lagt. Hafi engin vilji verið hjá eigendum Kambs að tryggja áframhaldandi rekstur fyrirtækisins eða kanna áhuga heimamanna fyrir kaupum, eru þeir ekki að standa undir því trausti. Hér er að sjálfsögðu átt við aflaheimildirnar en ekki ónothæf fisklaus hús á Flateyri.

Það verður beiskur kaleikur að dreypa á þegar breyta á öllum milljörðunum í ánægju fyrir sjálfan sig. Það hefði kannski þurft meiri samurai hugsun í þetta mál.

 

 

 

 

 

 

Frelsi í Frakklandi

Sarkozy

Hvað skyldi nýr forseti Frakklands, Nicolas Sarkozy, ætla að gera varðandi atvinnumál landsins? Það hefur verið viðvarandi atvinnuleysi í Frakklandi og því vandamáli deila Frakkar með Þjóðverjum.  En hverju skyldi vera um að kenna?

Fyrir hálfu öðru ári síðan reyndi þáverandi forsætisráðherra Frakka, Dominique de Villepin, að gera breytingar á vinnulöggjöfinni til að draga úr atvinnuleysi ungs fólks, sem var þá um 25%. Stríðsástand skapaðist og stjórnvöld urðu að gefast upp fyrir ofbeldi verkalýðsfélaga og draga í land með annars ágæt áform.

Atvinnuleysi í Frakklandi

Vandamálið í Frakklandi eru of mikil völd verkalýðsfélaga og mikið regluverk á vinnumarkaði sem dregur úr vinnuvilja almennings og vilja fyrirtækja til starfrækslu í landinu. Það er mjög dýrt að losa sig við starfsmenn þegar dregur úr eftirspurn á vörum frá fyrirtækjum, og því hika þau við að ráða fólk þegar betur gengur. Þetta er grundvallaratriði og er einmitt ástæðan fyrir lélegri framleiðni hjá ríkisstarfsmönnum á Íslandi. Þess vegna var nauðsynlegt að hlutafélaga væða RÚV.

Hér að neðan eru tvö línurit þar sem annars vegar er borið saman stig regluverks og atvinnuþátttaka vinnuafls í 14 ríkjum ESB, og hinsvegar kostnaður við uppsagnir og atvinnuþátttöku vinnuafls í sömu ríkjum.  Töflurnar eru reyndar sex ára gamlar en standa vel fyrir sínu og gefa glögga mynd af leitni milli þessara breyta.

Regluverk og atvinnuleysi.

Ef vinnumarkaðurinn væri fullkomin þyrfti enga samninga milli launþega og atvinnurekanda. Markaðurinn myndi sjá um sig sjálfur en lífið er ekki svo fullkomið hvað þetta varðar. Reyndar hefur samband launþega og atvinnurekanda batnað til muna þar sem sá síðarnefndi áttar sig á því að sá fyrrnefndi er mikilvægasta auðlind fyrirtækisins.

Rétt er að skoða fyrst stig regluverks og tengsl þess við atvinnuþátttöku vinnuafls.  Rétt er að taka fram að hér er aðeins miðað við vinnufæra menn þar sem börn, gamalmenni, sjúklingar og öryrkjar eru ekki taldir með.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mikil leitni er á milli þessara breyta og er fylgnin um 65% sem gefur mjög sterka vísbendingu um að regluverk skapar atvinnuleysi.

Næsta línurit sýnir kostnað við að segja upp fólki og leitni þess við atvinnuþátttöku í 14 ríkjum ESB. Mikil fylgni er þarna á milli.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sagt hefur verið um þessi línurit að að þau séu ,,The graphs the EU Commission dare not publish" (línuritin sem Framkvæmdastjórn ESB voga sér ekki að birta)

Það verður gaman að fylgjast með Sarkozy og félögum takast á um þessi mál í Frakklandi á næstu misserum. Hugmyndin er að henda 35 stunda vinnuviku fyrir róða, endurskoða velferðakerfið og auka vilja til vinnu. Í stuttu máli sagt ætlar hann að auka frelsi.

Björn Bjarnason

Björn Bjarnason

2500 kjósendur strikuðu yfir nafn Björns Bjarnarsonar í Reykjavíkurkjördæmi suður. Skyldi margfræg auglýsing hafa haft mikil áhrif á viðhorf fólks eða hafa margir kjósendur Sjálfstæðisflokksins lítið álit á dómsmálaráðherra?

Björn Bjarnarson er einn hæfasti stjórnmálamaður samtímans. Hann hefur staðið sig frábærlega sem ráðherra, bæði sem forystumaður mennta- og dómsmála. Það hefur verið gaman að fylgjast með uppbyggingu lögreglunar og hvernig brugðist hefur verið við því tómarúmi sem myndaðist við brottför Bandaríkjamanna af Keflavíkurvelli. Fumlaus vönduð vinnubrögð sem gætur verði hverjum sem er til fyrirmyndar.

Björn hefur reyndar verið óþreytandi við að sannfæra þjóðina um mikilvægi öryggismála. Það virðist vera að mörgum stjórnmálamanninum þyki það léttvægt og oftar en ekki gert grín að dómsmálaráðherra fyrir skoðanir og stefnu hans í málaflokknum. Grundvallar hlutverk stjórnvalda er að tryggja öryggi borgaranna og halda uppi lögum og reglum. Slíkt er ekki til að ræða af hálfkæringi eða spauga með.

Baugsmálið

En hvað veldur þá þessum útstikunum? Er það kannski Baugsmálið.

Það er nánast óbærilegt að sjá hversu mikil völd menn geta haft með peningana eina að vopni. Einsdæmi er að einhver hefni sín á óvildarmanni með heilsíðu auglýsingum í dagblöðum eins og dæmið með Jóhannes í Bónus gegn Birni.

Það má rétt vera að Davíð Oddsson og Björn Bjarnason hafi talað óvarlega í umræðu um Baugsmálið en ekki hefur verið sýnt fram á neinskonar afskipti þeirra af dómsmálinu. Enda væri slíkt alvarlegt mál og gengi þvert gegn þrískiptingu ríkisvaldsins og þar með lýðræðinu í landinu.

Bloggari leggur til að ef Björn fær ekki ráðuneyti í nýrri ríkisstjórn þá verði hann fengin sem sérlegur ráðgjafi fyrir væntanlega ráðherra. Þeir fái kennslu í því hvernig eigi að laga til stjórnsýslu og setja stefnumótun í öndvegi. Ég held að allir geti viðurkennt að grettistaki hefur verið lyft í málefnum lögreglunnar og í öryggismálum Íslendinga á undanförnum árum.

Framleiðni vinnuafls á Íslandi

Fram hefur komið að framleiðni vinnuafls á Íslandi er í flokki með Portúgölum og fyrir neðan Ítali ef miðað er við fjölda vinnustunda á íbúa.  Íslendingar halda uppi öflugu hagkerfi með mikilli vinnu.  Þeir eru meðal ríkustu þjóða heims en þurfa að púla og þræla fyrir því.  En skiptir það einhverju máli?

Það gerir það svo sannarlega.  Það er hægt að nota tímann í annað en að fara yfir lækinn til að sækja vatnið.  En hvernig stendur á þessu og hvað er til ráða?

Kvótakerfið hefur örugglega haft jákvæð áhrif á bæði framleiðni vinnuafls og fjármuna.  Kerfið var sett á til að stöðva glórulausan taprekstur þar sem steininn tók úr upp úr 1978.  Flotinn var allt of stór og ofveiði mikil og ljóst að hægt var að fiska hámarks afla með mun færri skipum og ekki síður með mun færri höndum.  Framsalsheimild kerfisins hefur síðan gert mönnum kleift að einbeita sér að ákveðnum tegundum og afurðum með mikilli sérhæfingu í veiðum og vinnslu.  Það eykur framleiðni.

En betur má ef duga skal ef Íslendingar vilja skjóta Ítölum ref fyrir rass.  Hér skulu nefnd nokkur dæmi úr atvinnulífinu þar sem hægt væri að bæta framleiðni:

Línuívilnun er eitt það vitlausasta kerfi sem til er.  Það mætti jafna því við að sagt væri við bóndann að ef hann legði dráttavélinni og notaði hestinn í staðin að þá fengi hann aukið búmark.  Menn eru verðlaunaðir fyrir að notast við úreltar vinnuaðferðir og beita í höndum þar sem til eru vélar til að vinna verkin.  Slíkt stöðvar alla framþróun og dregur úr framleiðni.  Halda uppi atvinnu fyrir vinnuafl sem ekki er til og flytja þarf inn útlendinga í stórum stíl til að sinna þessari óþrifalegu og erfiðu vinnu.

Annað dæmi er byggðarkvóti sem dreift er á aðila eftir pólitískum leiðum.  Tekið fram fyrir hendurnar á markaðinum sem færir veiðiheimildir til þeirra sem best kunna að fara með þær, til annarra sem síður hafa færni til þess.  Það dregur úr framleiðni.

Landbúnaðarkerfið er annað gott dæmi um pólitík sem dregur úr framleiðni.  Á Íslandi er ekki loftslag til ræktunar grænmetis og örugglega hagkvæmara að flytja það inn.  Í sauðfjárræktinni eru allt of margir að hokra við nokkur hundruð kindur og draga fram lífið með ríkisstyrkjum.  Menn eru nánast í vinnu hjá ríkinu við að framleiða matvöru sem auðveldlega væri hægt að flytja inn á mun betra veðri.

Hér verða ekki tekin fyrir fleiri dæmi að svo stöddu en áleitin spurning hvort ríkið gæti aukið hagkvæmni í rekstri stofnana og aukið þannig framleiðni vinnuafls á Íslandi.  Alla vega er það vettvangur stjórnmálanna að draga úr óhagkvæmni og ýta undir bætta framleiðni.  Íslendingar gætu notað afgangstímann til að sinna fjölskyldunni sem er mikilvægasta hlutverk mannsins.

Á toppnum í tilverunni

Þetta er góður dagur fyrir Sjálfstæðismenn og reyndar íslensku þjóðina.  Stórsigur Sjálfstæðismanna í alþingiskosningunum eftir 16 ára forystu í ríkistjórn.  Flokkurinn hefur örugglega verið að gera góða hluti og nú er bara að halda því á.  Flokkurinn er í þeirri aðstöðu að geta valið sér meðreiðarsvein til forystu næstu fjögur árin.  

Það verða ótrúlega spennandi tímar fram undan í íslenskum stjórnmálum.  Tækifæri til að stokka upp ráðuneyti til að gera framkvæmdavaldið straumlínulagað og hæfara til að takast á við breytta tíma.  Tækifærin eru mikil fyrir íslenska þjóð.

Eitt það mikilvægasta í dag er að auka framleiðni í íslensku atvinnulífi.  Í dag höldum við uppi öflugu hagkerfi með mikilli vinnu.  Íslendingar eru hins vega að eyða of mörgum vinnustundum í árangurinn.  Það liggja mikil tækifæri í að bæta framleiðni á hverja vinnustund.  Það verður meðal annars verkefni næstu ríkisstjórnar.